Ποιοι είναι οι κουκουλοφόροι;

ΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΝ



Τελευταία Κυριακή της Αποκριάς σήμερα, προσέξτε όμως καλά τι θα ντυθείτε. Μια αθώα κουκούλα μπορεί να σας οδηγήσει στο εδώλιο. Αν όχι (ακόμη) ως επικίνδυνο για τη δημόσια τάξη, τότε ίσως για "αντιποίηση αρχής".


Ενα φάντασμα πλανιέται τον τελευταίο καιρό πάνω από τις μαζικές κινητοποιήσεις στη χώρα μας: το φάντασμα των κουκουλοφόρων.

Κάτι η εμπειρία του περασμένου Δεκέμβρη (και του δυναμικού φοιτητικού κινήματος του 2006-07), κάτι η οικονομική κρίση κι η επιδιωκόμενη αξιοποίησή της προς όφελος της «επιχειρηματικότητας» σε βάρος της μισθωτής εργασίας, το φόβητρο των ανεξέλεγκτων ορδών που απειλούν την ηρεμία των πολιτών επισείεται όλο και περισσότερο από διάφορες πλευρές.

Από κοντά κι οι προσπάθειες για τη σκλήρυνση της υφιστάμενης νομοθεσίας, με τη μετατροπή της «κουκουλοφορίας» σε ιδιώνυμο αδίκημα.

Η αρχική ιδέα ανήκε -σε ποιόν άλλο;- στον Γιώργο Καρατζαφέρη. «Εμείς έχουμε συγκεκριμένες θέσεις», ανακοίνωσε στη Βουλή κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού (21.12.08). «Πρώτον, ιδιώνυμον αδίκημα η κουκούλα. Οποιος φοράει κουκούλα, κατευθείαν από το αυτί στον εισαγγελέα. Ανεξαρτήτως γιατί τη φοράει». Για τη διασφάλιση της πάση θυσία πάταξης των ασχημονούντων, η ίδια πρόταση προβλέπει ότι «πρέπει να υπάρχουν ειδικής μορφής δικαστήρια που να δικάζουν τους 'κουκουλοφόρους'» - επιστροφή, μ’ άλλα λόγια, σε μια μορφή έκτακτων στρατοδικείων. Ο πρόεδρος του ΛΑ.Ο.Σ. ήταν άλλωστε σαφέστατος όσον αφορά το σκεπτικό που υπαγόρευσε την εισήγησή του: «Είμαστε εδώ οι 'πολιτικοί ταγοί' του τόπου και δεν θα οδηγούμεθα από τα γεγονότα του πεζοδρομίου».

Αυτά, στο Κοινοβούλιο. Γιατί τη νομική επεξεργασία της ίδιας εισήγησης σε συγκεκριμένη διάταξη την ανέλαβε ένας άνθρωπος πολύ διαφορετικός απ’ τον Καρατζαφέρη: η ομότιμη καθηγήτρια του Παντείου Αλίκη Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου!

Το σχέδιο νόμου που εισηγήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου στον πρόεδρο της Βουλής και στην κυβέρνηση προβλέπει τη θέσπιση ενός νέου άρθρου του Ποινικού Κώδικα (189Α), βάσει του οποίου «όποιος μετέχει ή εμφανίζεται σε δημόσια συνάθροιση με καλυμμένο το πρόσωπο ή διαμορφωμένο κατά τρόπο που να μη διακρίνονται τα χαρακτηριστικά του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δυο μηνών μέχρι ενός έτους», μη εξαγοράσιμη.

Η εισηγητική έκθεση που συνοδεύει την πρόταση δεν αφήνει την παραμικρή αμφιβολία για το σκεπτικό του διαβήματος: «Οι κουκουλοφόροι πληθύνονται και οργανώνονται επικίνδυνα», οπότε «το κράτος οφείλει να εξασφαλίσει επειγόντως την ασφάλεια των πολιτών». Η μη εξαγορά των ποινών επιβάλλεται λόγω της «πιθανολογούμενης» (!) ύπαρξης «κοινής χρηματικής πηγής» πίσω από την «οργάνωση ομάδων κουκουλοφόρων», η οποία (υποτίθεται ότι) «καθιστά λιγότερο επώδυνη ή και ανώδυνη τη χρηματική ποινή για το κάθε μέλος της οργάνωσης»...

Δεν λείπει, τέλος, η επίκληση του εξωτερικού εχθρού: «Επιπροσθέτως εθνικοί λόγοι συντρέχουν για την επείγουσα ανάσχεση του φαινομένου διότι τα από τους 'κουκουλοφόρους' δημιουργούμενα έκτροπα χρησιμοποιούνται από τους εχθρούς της χώρας μας ως επιχειρήματα αποδεικτικά της ύπαρξης τρομοκρατίας στην Ελλάδα ή για απόσπαση της προσοχής των πολιτών από σοβαρότατα εθνικά θέματα». Η προληπτική πάταξη των «ταραξιών» συνιστά, μ’ άλλα λόγια, την αναγκαία προϋπόθεση για την υποβολή της νέας γενιάς στην απαραίτητη Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση – από τα ΜΜΕ και τους εθνικά ευαίσθητους διανοούμενους, υποθέτουμε, κι όχι απευθείας από το λοχία όπως τον παλιό καλό καιρό.

Ο "εσωτερικός εχθρός"

Ας σοβαρευτούμε. Η όλη φιλολογία περί «κουκουλοφόρων» στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αφαιρετική -και σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετη- ιδεολογική κατασκευή, με την οποία διάφοροι παράγοντες της δημόσιας ζωής (από τα ΜΜΕ ώς τους πολιτικούς) επιχειρούν να οικοδομήσουν την εικόνα (και να ποινικοποιήσουν τις πρακτικές) του αναδυόμενου «εσωτερικού εχθρού».

Στα πρώτα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, αυτός ο εχθρός είχε τη μορφή των «αριστεροχουντικών», των «άκρων» που (υποτίθεται ότι) συντόνιζαν τη δράση τους σε βάρος της νεοσύστατης δημοκρατίας. Τους διαδέχθηκαν ως φόβητρο οι «εξτρεμιστές», οι «αναρχικοί» (η ιδεολογία των οποίων παραλίγο να ποινικοποιηθεί ως ιδιώνυμο αδίκημα με το νομοσχέδιο Μαγκάκη το 1983), οι «πανκς», οι «γνωστοί-άγνωστοι».

Ηδη σε κρίση νομιμοποίησης τα τελευταία χρόνια, καθώς οι δυναμικές μαζικές αντιστάσεις στη νεοφιλελεύθερη πολιτική όλο και διογκώνονταν, αυτός ο τελευταίος όρος τέθηκε σε πλήρη αχρηστία με το νεανικό ξέσπασμα του Δεκέμβρη. Πώς μπορούν να θεωρηθούν «γνωστοί-άγνωστοι» τόσες χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί απ’ τους οποίους κατέβηκαν για πρώτη φορά στους δρόμους; Η ανάγκη μιας νέας ορολογίας κατέστη ως εκ τούτου επιτακτική.

Η παρουσία ανθρώπων με καλυμμένα πρόσωπα στις διαδηλώσεις είναι, φυσικά, αναντίρρητο γεγονός. Η συλλογική υπαγωγή τους στη νομική κατασκευή των «κουκουλοφόρων» μπάζει ωστόσο σε δυο σημεία. Πρώτον, στο αυθαίρετο πακετάρισμα μιας πλειάδας εντελώς διαφορετικών πρακτικών σε μια ενιαία (ποινική) κατηγορία. Και δεύτερον, στην αυθαίρετη σύνδεση της «κουκουλοφορίας» με όλη τη γκάμα των βιαιοτήτων που διαπράττονται εν ώρα οδομαχιών. Η πραγματικότητα, για όσους την έχουν ζήσει στο πεζοδρόμιο κι όχι μέσω των τηλεοπτικών «ζωντανών συνδέσεων», είναι πολύ διαφορετική.

Οι διαδηλωτές που σκεπάζουν τα πρόσωπά τους, το κάνουν για τρεις κυρίως λόγους (εναλλακτικά ή και σωρευτικά): για ν’ αποφύγουν την καταγραφή της ταυτότητάς τους από τις κάμερες των ΜΜΕ και της ΕΛΑΣ, για να προστατευθούν από τα χημικά και, ενδεχομένως, για να τραβήξουν την προσοχή των ΜΜΕ, μετατρέποντας αυτή τους την αμφίεση σε πολιτικό μήνυμα αντίστασης.

Τίποτα από τα τρία δεν συνιστά αδίκημα. Πρόκειται, αντίθετα, είτε για απολύτως νόμιμα μέτρα αυτοπροστασίας (από το χημικό πόλεμο της ΕΛΑΣ και τα αδιάκριτα βλέμματα – ας μην ξεχνάμε ότι στους δυνητικούς θεατές μιας διαδήλωσης περιλαμβάνονται δυσφορούντες γονείς, αντιφρονούντες εργοδότες ή προϊστάμενοι και, φυσικά, οι υπηρεσίες ασφαλείας) είτε για καθόλα θεμιτή επιδίωξη προβολής και μετάδοσης του επιθυμητού επικοινωνιακού μηνύματος.

Οσοι παρακολούθησαν από κοντά τις συγκρούσεις του Δεκέμβρη παρατήρησαν άλλωστε ότι στις επιθέσεις κατά των αστυνομικών πρωταγωνιστούσαν συχνά όχι «κουκουλοφόροι» αλλά νέοι με ακάλυπτα πρόσωπα. Εξ ιδίας πείρας, μπορούμε να βεβαιώσουμε πως το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και παλιότερα. Συχνά, μάλιστα, η κάλυψη του προσώπου των «ταραξιών» γινόταν με προτροπή των οπαρατέρ και των φωτορεπόρτερ, που δεν ήθελαν η εκ μέρους τους καταγραφή των επεισοδίων να ισοδυναμεί με χαφιεδισμό των μικρών και μεγάλων πρωταγωνιστών τους.

Εξίσου παραπλανητικό είναι και το «τεχνικό» σκέλος της υπόθεσης. Οπως διαπιστώνουμε από το «νομοσχέδιο» της κυρίας Μαραγκοπούλου, στην κατηγορία της «κουκούλας» μπορούν να τσουβαλιαστούν τα πιο ετερόκλητα μέσα ένδυσης ή αυτοπροστασίας που συναντάμε συνήθως στις διαδηλώσεις: νεανικά φουτεράκια της μόδας με κουκούλα, κασκόλ, χάρτινες υγειονομικές μάσκες, επαγγελματικές μάσκες μπογιατζήδων, γυαλιά οξυγονοκολλητή, κράνη μοτοσικλέτας, αναποδογυρισμένες πλαστικές σακούλες, απλές μπλούζες ή φανέλες τυλιγμένες γύρω απ’ το πρόσωπο, κουκούλες του σκι ή της αποκριάς, καθώς και ποικίλοι συνδυασμοί όλων των παραπάνω.

Τα νομικά αδιέξοδα που συνεπάγεται αυτή η ποικιλομορφία είναι κάτι παραπάνω από προφανή. Ποιό δικαστήριο θα μπορούσε π.χ. να καταδικάσει κάποιον πιτσιρικά επειδή φορούσε κασκόλ ή επειδή το μπουφάν του διαθέτει κουκούλα; Κι από πού κι ως πού η μάσκα αυτοπροστασίας από τα επικίνδυνα χημικά, που η ΕΛΑΣ σκορπά αφειδώς επί δικαίων και αδίκων, μπορεί να συνιστά ποινικό αδίκημα, όταν τη φορά ένας πολίτης που ασκεί απλώς το νόμιμο δικαίωμά του να διαδηλώνει χωρίς να καταλήξει υποχρεωτικά στον πνευμονολόγο;

Το μόνο σίγουρο είναι πως ενδεχόμενη ποινικοποίηση της «κουκουλοφορίας» θα λύσει απλώς ακόμη περισσότερο τα χέρια των αστυνομικών, πολλαπλασιάζοντας τις αυθαίρετες συλλήψεις και σέρνοντας στο εδώλιο κάθε «ενδυματολογικά ύποπτο» διαδηλωτή.

Τα διεθνή παραδείγματα

Αυτά όσον αφορά το νομικό σκέλος του ζητήματος. Γιατί το επικοινωνιακό μπαράζ των τελευταίων μηνών έχει και την «ιστοριογραφική» πτυχή του. Οι κοινωνικοί αγώνες του παρελθόντος, ακούμε διαρκώς, διεξάγονταν πάντα με ακάλυπτα πρόσωπα. Κουκουλοφόροι έδρασαν μόνο στα χρόνια της Κατοχής, ως καταδότες των πατριωτών στα γερμανικά μπλόκα.

Ο προπαγανδιστικός μηχανισμός του ΚΚΕ δεν δίστασε μάλιστα ν’ ανακαλύψει (ή να επινοήσει) και μια «ρήση» του Τσε Γκεβάρα, σύμφωνα με την οποία «οι πραγματικοί επαναστάτες δεν θα έπρεπε να κυκλοφορούν με κουκούλες, γιατί τον καιρό της επανάστασης ο λαός θα πρέπει να γνωρίζει στα πρόσωπα των επαναστατών την πρωτοπορία του». Οσο κι αν ψάξαμε πάντως στα άπαντα του θρυλικού κομαντάντε (που, ειρήσθω εν παρόδω, διέπρεπε ο ίδιος στις μεταμφιέσεις...), στάθηκε αδύνατο να εντοπίσουμε τέτοιο τσιτάτο.

Για να διαπιστώσουν τη σχέση της κουκούλας με την επανάσταση, οι σημερινοί κομμουνιστές δεν χρειάζεται άλλωστε να πάνε τόσες δεκαετίες πίσω. Ούτε να επηρεαστούν από τους (προφανώς «οπορτουνιστές») μεξικανούς Ζαπατίστας, που έχουν αναγάγει την κουκούλα σε σύμβολο της πολιτικής τους ταυτότητας και παρέμβασης, τονίζοντας ότι «έκρυψαν τα πρόσωπά τους, για να μπορέσουν να γίνουν ορατοί» απ’ όσους αγνοούσαν την ύπαρξη και τα προβλήματά τους.

Αρκεί μια ματιά στην ενημερωτική ιστοσελίδα «Δίκτυο Αντίσταση» (Red Resistencia) του Κ.Κ. Κολομβίας, καθοδηγητή του υπερπεντηκονταετοούς πλέον αντάρτικου των FARC. Mια ολόκληρη δέσμη αναλύσεων για το φοιτητικό κίνημα της χώρας τιτλοφορείται εκεί «Η κουκούλα των φοιτητών». Πρόσφατο μάλιστα άρθρο του Ειδησεογραφικού Πρακτορείου Νέα Κολομβία (11.9.2008) δε διστάζει να διακηρύξει, ήδη από τον τίτλο του: «Ζήτω οι φοιτητές / φοιτήτριες! Ζήτω η κουκούλα!» (Que vivan los /las estudiantes! Que viva la capucha !)

Η κουκούλα εν Ελλάδι

Ας επιστρέψουμε, όμως, στα καθ’ ημάς. Αντίθετα από την τρέχουσα παραφιλολογία περί «ακάλυπτων προσώπων», ως της διαχρονικά δέουσας μορφής αγώνα, στην πραγματικότητα η εμφάνιση των διαδηλώτών να καλύπτουν τα πρόσωπά τους συμβαδίζει χρονικά με τις αντίστοιχες προσπάθειες των μηχανισμών καταστολής για φωτογραφική καταγραφή τους.

Η πρώτη λακωνική αναφορά που συναντάμε σε υπηρεσιακό εγχειρίδιο, για «λήψιν φωτογραφιών, ιδία των τμημάτων της συγκεντρώσεως εις τα οποία λαμβάνουν χώραν πράξεις ιδιαζούσης σημασίας», χρονολογείται μόλις το 1955 (Αθ. Τασιόπουλος, «Αστυνομία Τάξεως», σ.395). Το 1962 δίνονται οδηγίες «όπως την αστυνομικήν δύναμιν ακολουθή είς αστυνομικός φωτογράφος, προς λήψιν φωτογραφιών επιτιθεμένων κατά των αστυνομικών μελών του όχλου» (Θ. Συρογιάννης, «Θέματα Ασφαλείας», σ.100). Το 1966 προβλέπεται η προληπτική τοποθέτηση φωτογράφων της αστυνομίας «εις δεσπόζοντα σημεία της συναθροίσεως (εξώστας, στέγας, παράθυρα)» κι η κινηματογράφηση των επεισοδίων (Ηλ. Ψυχογιός, «Συναθροίσεις και οχλοκρατικαί εκδηλώσεις», σ.24-26), ενώ το 1969 προστίθενται και οδηγίες για τη χρήση τηλεφακών, ώστε οι «λίαν δραστήριοι» διαδηλωτές να φακελώνονται «άνευ ουδενός κινδύνου» για τα όργανα (Ηλ. Ψυχογιός, «Οχλοκρατικαί εκδηλώσεις», σ.26-7).

Για την αξιοποίηση των φωτογραφιών -ακόμη κι αυτών που δημοσιεύονταν στις εφημερίδες- κατά τις ανακρίσεις στην ασφάλεια, μια πρώτη ιδέα μας δίνουν τα απομνημονεύματα του εκλιπόντος Τάσου Δαρβέρη («Μια Ιστορία της νύχτας», Θεσ/νίκη 1983, σ.35-6).

Καθόλου περίεργο, λοιπόν, που ήδη από τα Ιουλιανά, διαδηλωτές αρχίζουν να καλύπτουν τα πρόσωπά τους για να προστατευτούν όχι μόνο από τα δακρυγόνα αλλά και από την ανεπιθύμητη ταυτοποίησή τους.

«Ο θάνατος του Σωτήρη [Πέτρουλα] έδειξε ότι η επαναστατική πρωτοπορία κινδύνευε πλέον σοβαρά από την αστυνομία, αλλά και από την κομματική ηγεσία της ΕΔΑ», διαβάζουμε χαρακτηριστικά στα απομνημονεύματα ενός παλαίμαχου αγωνιστή. «Οι σκέψεις αυτές ήταν που οδήγησαν τους επαναστάτες να σκεπάζουν το πρόσωπό τους με μαντήλια. Ο μηχανισμός της ΕΔΑ σκύλιαζε στη θέα αυτών των νέων με τα μαντήλια στα πρόσωπα. Τους αποκαλούσε κουκουλοφόρους, θέλοντας να τους παρομοιάσει με τους κουκουλοφόρους προδότες της κατοχής. Ωστόσο, παρά τις συκοφαντίες αυτές, τα πρόσωπα με τα μαντήλια γίνονταν διαρκώς περισσότερα» (Στέργιος Κατσαρός, «Εγώ ο προβοκάτορας, ο τρομοκράτης», σ.47).

Αλλά και στο Πολυτεχνείο του 1973, εκτός από τα μαντήλια στα πρόσωπα διαδηλωτών τη ματωμένη νύχτα της 16ης Νοεμβρίου, συναντάμε επίσης απαγόρευση φωτογράφισης των μελών της Συντονιστικής κατά τη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε το απόγευμα της ίδιας μέρας, καθώς και προσπάθεια εξουδετέρωσης των κινηματογραφικών μηχανών που επισημάνθηκαν σε γειτονικά κτίρια:

«Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου εγκαθιστούν μεγάλα κάτοπτρα με τα οποία δημιουργούν αντανακλάσεις στις κάμερες και τους φακούς ορισμένων συνεργείων των μυστικών υπηρεσιών της χούντας που έχουν στηθεί στα απέναντι από το Πολυτεχνείο κτίρια και προσπαθούν να φωτογραφήσουν πρόσωπα και πράγματα» (Μηνάς Παπάζογλου, «Φοιτητικό κίνημα και δικτατορία», Αθήνα 1975, σ.133). Δυο από τα «ύποπτα» συνεργεία που δέχτηκαν τις αντανακλάσεις ανήκαν, πάντως, σε συνοδοιπόρους των εξεγερμένων: την ομάδα ΚΙΝΟ (Κώστας Ζυρίνης, Λάμπρος Παπαδημητράκης) και το δημιουργό των «Μαρτυριών», Νίκο Καβουκίδη.

Μεταπολιτευτικά, η κυβέρνηση Καραμανλή θα χρησιμοποιήσει επανειλημμένα τις φωτογραφίες «ταραχοποιών» που δημοσιεύθηκαν στον Τύπο για να στηρίξει συλλήψεις και δικαστικές διώξεις.

Το πιο χτυπητό παράδειγμα αφορά έναν 30χρόνο ναυτικό, φωτογραφίες από τη συμμετοχή του οποίου στις συγκρούσεις των οικοδόμων με τα ΜΑΤ (23 Ιουλίου 1975) δημοσιεύθηκαν σαν «ντοκουμέντο» στην πρώτη σελίδα των «Νέων» της επομένης. Τρεις μέρες μετά, ο δακτυλοδεικτούμενος «άνθρωπος με το καρώ πουκάμισο» συνελήφθη κι οδηγήθηκε στην Ασφάλεια για τα περαιτέρω, ενώ η εφημερίδα πανηγύρισε πρωτοσέλιδα για την «επιτυχία» της.

Αυτού του είδους οι «αναγνωρίσεις» δεν υπήρξαν βέβαια πάντοτε πετυχημένες. Βάσει μιας παρόμοιας φωτογραφίας, ένας άσχετος ηχολήπτης διώχθηκε π.χ. για συμμετοχή στις συγκρούσεις διαδηλωτών με τα ΜΑΤ κατά το ματωμένο «Πολυτεχνείο» του 1980. Στην πραγματικότητα, ο εικονιζόμενος διαδηλωτής ήταν ένας γνωστός ακτιβιστής της ριζοσπαστικής Αριστεράς («Ε» 26.1.85).

Για να διευκολύνει αυτή την πρακτική, το «ιδιώνυμο» του Καραμανλή του πρεσβύτερου θα ποινικοποιήσει το 1976, ως ιδιαίτερα επιβαρυντική περίπτωση, την «αντίσταση κατά της αρχής» από άτομα με «κεκαλυμμένα ή ηλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά αυτών» (Ν. 410/76).

Ενα χρόνο αργότερα, η πρώτη οργανωμένη εμφάνιση κουκουλοφόρων, σε πρωτομαγιάτικη διαδήλωση 100 περίπου αναρχικών, θα προκαλέσει κραυγές αποτροπιασμού του αθηναϊκού Τύπου και συσχετισμούς των διαδηλωτών με την …Κου Κλουξ Κλαν. «Κανείς δεν θέλησε να σκεφτεί», σημείωνε τότε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Βότσης, «ότι οι 'κουκουλοφόροι' βεβαίως ήταν αναρχικοί που -όπως γίνεται στις δυναμικές διαδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη- κάλυψαν με μαντήλια και κουκούλες τα πρόσωπά τους για να μην αναγνωρίζονται και για να μη φτάσουν στο εδώλιο και καταδικαστούν μόνο από τις φωτογραφίες– όπως πρόσφατα έγινε με τους αντιαμερικανούς διαδηλωτές της Ρόδου» («Κ.Ε.» 7.5.77).

Ακόμη μικρότερη ανοχή θα επιδειχθεί απέναντι στο κίνημα των φαντάρων, μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981. Αντιγράφοντας τους δυτικοευρωπαίους συναδέλφους τους, τα μέλη των (παράνομων) «Επιτροπών Στρατιωτών, Ναυτών και Σμηνιτών» θα εμφανιστούν σε συνεντεύξεις Τύπου και στις πορείες του Πολυτεχνείου (1982-1984) φορώντας κουκούλες. Μια μερίδα του Τύπου θα πρακτορολογήσει ασύστολα, αρνούμενη ότι πρόκειται όντως για έλληνες φαντάρους που διεκδικούν, απλώς, το σεβασμό των στοιχειωδών δικαιωμάτων τους. Η ταυτότητα των «κουκουλοφόρων» (ανάμεσά τους σημερινοί δημοσιογράφοι, δικηγόροι κλπ) ήταν φυσικά γνωστή στους συναγωνιστές τους, εντός κι εκτός στρατώνα, δεν υπήρχε όμως κανένας λόγος να γνωστοποιηθεί και στους αξιωματικούς τους!

Δικαιολογημένες απέναντι σε επαγγελματίες φωτορεπόρτερ κι αστυνομικούς σκαρφαλωμένους σε ταράτσες, αυτές οι προφυλάξεις καθίστανται ακόμη πιο εύλογες στη σημερινή πραγματικότητα της γενικευμένης ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Δεν είναι μόνο οι κάμερες «ρύθμισης της κυκλοφορίας», που μπορούν πλέον να καταγράφουν επίσημα τους διαδηλωτές «εφόσον επίκειται [sic] σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια» (άρθρο 8 του Ν. 3625/2007). Υπάρχουν και τα χιλιάδες ιδιωτικά βίντεο και -προπαντός- κινητά, που τίποτα δεν εμποδίζει να σε βγάλουν κάποια στιγμή φάτσα κάρτα στο Youtube (ή όπου αλλού).

Δεν είναι όμως μόνο λόγοι αυτοπροστασίας αυτοί που ωθούν πολλούς διαδηλωτές να καλύψουν τα πρόσωπά τους. Η ίδια η αμείλικτη λογική των ηλεκτρονικών ΜΜΕ επιβάλλει συχνά το επαναστατικό μασκάρεμα (με ή χωρίς «συμβολικές» συγκρούσεις), προκειμένου το μήνυμα της πολιτικής ανυπακοής να μπορέσει να φτάσει στους δυνητικούς του παραλήπτες. Οπως ακριβώς οι μακρινοί Ζαπατίστας, έτσι και οι εγχώριοι «κουκουλοφόροι» χρειάζεται συχνά να καλύψουν τα πρόσωπά τους για να μπορέσουν οι άλλοι να τους δουν.




Οι «νόμιμοι» κουκουλοφόροι

Μια από τις εντυπωσιακότερες «ανακαλύψεις» των ηλεκτρονικών ΜΜΕ τον περασμένο Δεκέμβρη αφορούσε την παρουσία και τη δράση κουκουλοφόρων αστυνομικών στο πλευρό των ΜΑΤ. Από την εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου (16.12.08) μέχρι διάφορα πρωινάδικα, οι πάντες εξέφρασαν την έκπληξή τους για το φαινόμενο. Κι όμως, κάθε άλλο παρά πρόκειται για καινοτομία στις κατασταλτικές πρακτικές της ΕΛΑΣ.

Κατ’ αρχάς, η κουκούλα αποτελεί μέρος της επίσημης στολής των ειδικών «αντιτρομοκρατικών» μονάδων όλων των αστυνομιών του Πρώτου Κόσμου, από τη βρετανική SAS ή τη γερμανική GSG-9 μέχρι τη «δική μας» ΕΚΑΜ. Στις παραμονές της Ολυμπιάδας του 2004, ελάχιστα ήταν άλλωστε τα έντυπα που δεν φιλοξένησαν ενθουσιώδη φωτορεπορτάζ με θέμα τις επιδόσεις των κουκουλοφόρων αυτών ράμπο. Οι δυνητικοί στόχοι των τελευταίων δεν περιορίζονταν, βέβαια, σε αεροπειρατές και μέλη της αλ-Κάιντα. Εδώ κι αρκετά χρόνια, στις 28 Ιανουαρίου 1992 και τις 20 Φεβρουαρίου 1996, τα αθηναϊκά κανάλια είχαν παρουσιάσει με κάθε λεπτομέρεια τις επιδρομές πάνοπλων εκαμιτών σε τσιγγάνικους καταυλισμούς της Αττικής. Και στις δυο περιπτώσεις, οι ένστολοι που κατατρομοκράτησαν τους ανυπεράσπιστους πολίτες φορούσαν μαύρες κουκούλες.



Στο κέντρο της Αθήνας, η παρουσία κουκουλοφόρων αστυνομικών δίπλα στις διμοιρίες των ΜΑΤ χρονολογείται κι αυτή από τις παραμονές της Ολυμπιάδας. Προσωπικά, τους είδαμε για πρώτη φορά πίσω από τα ΜΑΤ κατά την πορεία του Πολυτεχνείου το 2003. Κατά το Πολυτεχνείο δε του 2006 έγιναν πανελληνίως γνωστοί, χάρη στα τηλεοπτικά πλάνα της κακοποίησης του κύπριου φοιτητή που (κατά την επίσημη εκδοχή) «έπεσε πάνω στη ζαρντινιέρα».

Παρά την ηθελημένη ενδυματολογική ομοιότητα με τους διαδηλωτές, η επαγγελματική ιδιότητα των κουκουλοφόρων της ΕΛΑΣ είναι πάντως ορατή δια γυμνού (και στοιχειωδώς εξασκημένου) οφθαλμού, κάτω από κανονικές τουλάχιστον συνθήκες. Εξ ού και θύματά τους πέφτουν κατά κανόνα άσχετοι περαστικοί. Οι έμπειροι διαδηλωτές, αντίθετα, τους «κόβουν» από μακριά – ακόμη κι όταν τα ακουστικά του υπηρεσιακού γουόκι τόκι δεν ξεχωρίζουν κάτω από την κουκούλα ή το κασκόλ.

Η περιορισμένη αυτή αποτελεσματικότητα δεν καθιστά βέβαια τη δράση των κουκουλοφόρων αστυνομικών λιγότερο επικίνδυνη για τις δημοκρατικές ελευθερίες. Σε χαώδεις ιδίως στιγμές, τα περιθώρια δράσης τους είναι κυριολεκτικά απεριόριστα. Το κυριότερο πρόβλημα αποτελεί ωστόσο η κατοχυρωμένη ασυλία τους απέναντι σε οποιοδήποτε δημόσιο έλεγχο. Παλιότερα, τα παρεκτρεπόμενα «όργανα» απέφευγαν την «ταυτοποίησή» τους απ’ τους θιγόμενους πολίτες σκεπάζοντας ή αφαιρώντας τα διακριτικά τους – διαδικασία που διευκολύνθηκε αφάνταστα από τη σμίκρυνση αυτών των διακριτικών στις στολές της ΕΛΑΣ το 1984 κι από την πλήρη απάλειψή τους στις χακί στολές των ΜΑΤ το 1995. Τα πράγματα ήταν ανέκαθεν ευκολότερα για τους αστυνομικούς με πολιτικά, από τους παραδοσιακούς ασφαλίτες ώς τις Μονάδες Ειδικών Αποστολών (ΜΕΑ) της πρώτης πασοκικής οκταετίας. Η κουκούλα, ωστόσο, εξασφαλίζει την απόλυτη προστασία του οργάνου απέναντι στο νόμο: ακόμη κι αν οι πράξεις του φωτογραφηθούν ή κινηματογραφηθούν, μόνο η υπηρεσία του γνωρίζει ενδεχομένως ποιός είναι.

Απομένει ο κίνδυνος «εργατικού ατυχήματος». Στο μακρινό Πολυτεχνείο του 1986, δεκάδες ασφαλίτες και ΜΕΑτζήδες με πολιτικά είχαν «διασπαρεί» μέσα στο ογκώδες μπλοκ των αναρχικών. Τέσσερις απ’ αυτούς εντοπίστηκαν στη διάρκεια της πορείας, αφοπλίστηκαν κι έφαγαν το ξύλο της αρκούδας. Το εγχείρημα της οργανωμένης μαζικής «διείσδυσης» αυτού του τύπου δεν επαναλείφθηκε, σε παρόμοια τουλάχιστον έκταση.




ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Στέργιος Κατσαρός

«Εγώ ο προβοκάτορας, ο τρομοκράτης»

(Αθήνα 1999, εκδ. Μαύρη Λίστα, 3η έκδοση Γιάννενα 2008, εκδ. Ισνάφι)

Αυτοβιογραφία ενός αγωνιστή της ριζοσπαστικής αριστεράς, από τη δεκαετία του ’60 ως τη Μεταπολίτευση. Τα οδοφράγματα των Ιουλιανών, η αντίσταση στη χούντα, το Πολυτεχνείο, ο πειρασμός της ένοπλης πάλης κι η συνειδητοποίηση των ορίων μιας τέτοιας επιλογής.

Αυτόνομη Πρωτοβουλία Πολιτών

«Αυτοί οι αγώνες συνεχίζονται. Δεν εξαγοράζονται, δεν δικαιώθηκαν»

(Αθήνα 1983)

Εκτενές χρονικό των δυναμικών κινητοποιήσεων και συγκρούσεων της περιόδου 1972-1980.

Notes from Nowhere (επιμ.)

«Είμαστε παντού. Η ακαταμάχητη άνοδος του παγκόσμιου αντικαπιταλισμού»

(Αθήνα 2004, εκδ. Οξύ)

Συλλογή κειμένων «μεταξύ ανθολογίας ακτιβισμού και ιστοριογραφικής απόπειρας» για τα αντικαπιταλιστικά κινήματα της τελευταίας δεκαπενταετίας σε όλο τον κόσμο. Ειδική αναφορά στο δίλημμα «βία – μη βία» και προτάσεις για τη δημιουργική υπέρβασή του.

«The spirit of Rebellion»

(περ. «Sarajevo», τχ.25, Ιανουάριος 2009)

Εκτενής αποτίμηση των χαρακτηριστικών του φετινού Δεκέμβρη, από ένα αιρετικό έντυπο του αντιεξουσιαστικού χώρου. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η -σχετική με το θέμα μας- ανάλυση της πρακτορολογίας και της (πραγματικής) δράσης πρακτόρων της αστυνομίας μέσα σε κόμματα, κινήματα κι εξεγέρσεις (σ.17-18).

Ιός της Κυριακής

«Οι μαύρες κουκούλες της εξουσίας»

(«Εψιλον» 17.3.1996)

Ρεπορτάζ για τους κουκουλοφόρους των ειδικών δυνάμεων της ΕΚΑΜ και των ομοειδών σωμάτων στις άλλες αναπτυγμένες χώρες (SAS, GIGN, SWAT, GSG-9), με αφορμή την επιδρομή στον τσιγγάνικο καταυλισμό του Ασπρόπυργου.



Ελευθεροτυπία, 1/3/2009


δειτε δημοκρατικές απόψεις κυριως στο λεπτο 3:30 και μετά

ειναι αυτός που έλεγε και αυτά

Επίθεση με χειροβομβίδα στο Στέκι Μεταναστών

Επίθεση με χειροβομβίδα στο Στέκι Μεταναστών


Αγνωστος πέταξε χειροβομβίδα την ώρα που στο χώρο βρίσκονταν δεκάδες άτομα. Από τύχη δεν υπήρξαν θύματα

Η μαζική συνέλευση της Τετάρτης 25/2 αποφάσισε σειρά κινητοποιήσεων, με πρώτη τη συγκέντρωση σήμερα στις 6.00 μ.μ. στην Πλατεία Εξαρχείων.


Απόπειρα μαζικ­ής δολοφονίας: «άγνωστος» έριξε χειροβομβίδα στο Στέκι Μεταναστών στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια, που ευτυχώς εξοστρακίστηκε στα διπλά τζάμια του κτιρίου και έσκασε στον πεζόδρομο προκαλώντας ζημιές στις τζαμαρίες της απέναντι πολυκατοικίας και μιας καφετέριας. Εκείνη την ώρα, 10.05 το βράδυ της Τρίτης 24/2, στο ισόγειο του Στεκιού βρίσκονταν δεκάδες άτομα, καθώς γινόταν ανοιχτή εκδήλωση με θέμα τους εξοπλισμούς από τον Σύνδεσμο Αντιρρησιών Συνείδησης και συνεδρίαζε το συντονιστικό του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Αν η χειροβομβίδα περνούσε μες στο χώρο, είναι σίγουρο πως θα υπήρχαν πολλά θύματα.
Ανακοίνωση του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα
Δελτίο Τύπου του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης
Δελτίο Τύπου της Αντιπολεμικής Διεθνιστικής Κίνησης
Ανακοίνωση της ΚΟΕ
Ανακοίνωση της ΑΚ

Τετάρτη μεσημέρι: συνέντευξη Τύπου στο χώρο του Στεκιού / μια πρώτη ενημέρωση.
Επόμενες κινητοποιήσεις
* Τρίτη 3/3, 9:00 π.μ., συγκέντρωση στο Εφετείο όπου δικάζεται ο Περίανδρος για την απόπειρα δολοφονίας του Κουσουρή. Το βράδυ, στις 8.00 μ.μ., νέα συνέλευση στο Πολυτεχνείο.
* Πέμπτη 5/3, στις 6:00 μ.μ., συλλαλητήριο στα Προπύλαια.


http://indy.gr/

Η Ψυχαργώς ..ψυχορραγεί

ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και σχεδιασμού και η υποχρηματοδότηση ορθώνουν και πάλι τα συρματοπλέγματα του ιδρυματισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Ηλεκτροσόκ ... στη μεταρρύθμιση
Των ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΔΕ, ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ, ΝΤΑΝΙ ΒΕΡΓΟΥ

Το όραμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης καταρρέει. Πέρασαν είκοσι χρόνια από τότε που έσπασε το απόστημα και ξεχύθηκαν στο φως οι εικόνες της φρίκης από το κολαστήριο της Λέρου. Εκτοτε έγιναν βήματα, οι κλειστές πόρτες των ασύλων άνοιξαν και κάποιοι από τους ψυχικά πάσχοντες βρέθηκαν -σε οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα- σε πιο ανθρώπινες συνθήκες. Ομως, η αδιαφορία και η αναλγησία που δείχνει γι' αυτούς τους ανθρώπους το κράτος, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οδηγεί το όλο εγχείρημα στο σημείο μηδέν.

Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και σχεδιασμού και η υποχρηματοδότηση ορθώνουν και πάλι τα συρματοπλέγματα του ιδρυματισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού, τουλάχιστον στις περιπτώσεις που αυτά έπεσαν, ενώ ο κίνδυνος για επιστροφή σε ασυλικού τύπου περίθαλψη μοιάζει να είναι περισσότερο ορατός από ποτέ.

Δυσοίωνα τα μηνύματα από παντού: χρέη και τεράστιες ελλείψεις στα δημόσια ψυχιατρεία. Μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα χρηματοδότησης. Θεραπευτικές δομές που βάζουν λουκέτο, εργαζόμενοι απλήρωτοι εδώ και μήνες, ασθενείς που προσλαμβάνουν το κλίμα της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους.

Ακόμη πιο άσχημα τα νέα από την Κομισιόν, παρά την προσπάθεια του υπουργείου Υγείας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις: η Επιτροπή διέκοψε τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος Ψυχαργώς. Η δήλωση στην «Ε» εκ μέρους της Σαντάλ Χιουτζ, εκπροσώπου Τύπου της Κομισιόν για θέματα Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισων Ευκαιριών, είναι κατηγορηματική: «Εξι χρόνια τώρα η Κομισιόν επισημαίνει στην Ελλάδα το σοβαρό έλλειμμα της χρηματοδότησης από τον δημόσιο προϋπολογισμό των δομών αποκατάστασης ψυχικά ασθενών. Το έλλειμμα θέτει σε κίνδυνο την αποτελεσματική λειτουργία των μονάδων αυτών. Η Κομισιόν αποφάσισε, για να προστατεύσει το πρόγραμμα, να διακόψει τη χρηματοδότηση μέχρι να ρυθμιστεί απόλυτα το θέμα».

«Συστηματική καταπάτηση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών» διαπιστώνει σε πρόσφατη έκθεσή του και ο Συνήγορος του Πολίτη.

Μια μεταρρύθμιση που ποτέ δεν προχώρησε όπως θα έπρεπε:

«Η ιστορία της λεγόμενης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης είναι ιστορία ψυχιατρικού εξωραϊσμού, διότι τον όρο μεταρρύθμιση δεν τον αποδέχομαι» σημειώνει ο Μιχάλης Μαδιανός, καθηγητής Ψυχιατρικής και πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης: «Αν λειτουργούσαν παντού κέντρα ψυχικής υγείας, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε πραγματική ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Σε κάθε δήμο 150 χιλιάδων κατοίκων θα έπρεπε να εφημερεύει ένα κέντρο ώστε κάθε κάτοικος που είναι σε κρίση, υποτροπή ή ανάγκη να ζητήσει βοήθεια ψυχιάτρου, να μπορεί να απευθυνθεί κάπου, να μην εγκλείεται και να μη χρησιμοποιείται τόσο συχνά η εισαγγελική εντολή, που είναι τραυματική εμπειρία για τον άρρωστο». Μία στις δύο εισαγωγές ψυχικά πασχόντων στη χώρα μας γίνεται ακουσίως με εισαγγελική παραγγελία και χωρίς να τηρούνται οι εγγυήσεις του νόμου: μακράν το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ε.Ε.

Μακρύς και ο κατάλογος με τα κενά που παραθέτει: μετράμε 34 κέντρα ψυχικής υγείας, ενώ χρειαζόμαστε 80-85. Πολλοί νομοί είναι ακάλυπτοι από ψυχιατρικά κρεβάτια. Εχουμε 1.500 θέσεις σε μονάδες εργασιακής αποκατάστασης, εργαστήρια και προστατευμένα κέντρα, ενώ για να καλυφθούν οι ανάγκες των υπαρχόντων ψυχικά αρρώστων χρειαζόμαστε 10.000. Αντίστοιχα έχουμε μόνο 1.500 θέσεις σε νοσοκομεία και κέντρα ημέρας αντί για 3.000 που απαιτούνται. Με τους ξενώνες και τα οικοτροφεία έχουμε καλύψει τις ανάγκες αυτών που βγήκαν από τα ψυχιατρεία αλλά δεν έχουμε διαθέσιμα κρεβάτια για κάποιον που, για παράδειγμα, πάσχει από σχιζοφρένεια, δεν έχει οικογένεια, δεν τον θέλει η οικογένειά του ή δεν έχει πόρους».

Μια ακόμη «τερατώδης» έλλειψη, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνικής Ψυχιατρικής Στυλιανό Στυλιανίδη, είναι ο χαμηλός αριθμός νοσηλευτών - ο χαμηλότερος στην Ε.Ε. των 27: αντιστοιχούν περίπου τρεις νοσηλευτές για κάθε 100.000 κατοίκους, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη ξεπερνούν τους 25.

Οι συνομιλητές μας συμφωνούν στο ότι και σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει μια νεοφιλελεύθερη επίθεση ενάντια στο κράτος πρόνοιας και σε κάθε δημόσιο σύστημα υγείας -και επομένως ψυχικής υγείας- προς όφελος των ιδιωτικών συμφερόντων. Κάτι που μοιραία οδηγεί στην εμπορευματοποίηση της υγείας. Μόνο που αυτό δεν δίνει συγχωροχάρτι στην ελληνική κυβέρνηση, αφού τουλάχιστον στο εξωτερικό έχουν κατακτήσει εδώ και χρόνια αυτό που στη χώρα μας κινδυνεύει να ματαιωθεί λόγω της υποχρηματοδότησης και της υποστελέχωσης. Βέβαια, οι προσπάθειες για την εγκατάλειψη της ασυλικής περίθαλψης είχαν ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 1950, μισόν αιώνα πριν.

Υπάρχουν όμως μερικές θετικές εμπειρίες που ξεχωρίζουν και έχουν αποδείξει ότι τα ψυχιατρεία δεν χρειάζονται καθόλου, αρκεί να υπάρχει ένα πυκνό δίκτυο υπηρεσιών στην κοινότητα και ο ασθενής να έχει ευκαιρίες κοινωνικής ένταξης.

Στην Ιταλία, με το νόμο Μπασάλια του 1978, και στην Ισπανία, με τον αντίστοιχο του 1986, απαγορεύονται οι εισαγωγές στα ψυχιατρικά νοσοκομεία και ενισχύονται οι κοινοτικές δομές και η δευτεροβάθμια περίθαλψη στα γενικά νοσοκομεία. Στην Ανδαλουσία, με πληθυσμό περίπου όσο η Ελλάδα, 9.200.000 κατοίκους, έχουν κλείσει και τα 7 ψυχιατρικά νοσοκομεία και όλη η περίθαλψη γίνεται σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας-κέντρα «κρίσης» στην κοινότητα, που λειτουργούν σε 24ωρη βάση, και ψυχιατρικών κλινών σε γενικά νοσοκομεία. Σε μερικές περιοχές της Ιταλίας πήγαν ακόμη πιο πέρα, αφού δεν χρειάζονται ούτε τις ψυχιατρικές κλίνες στα γενικά νοσοκομεία: λειτουργούν αποκλειστικά με 24ωρες υπηρεσίες διάγνωσης και φροντίδας σε κέντρα ψυχικής υγείας, που νοσηλεύουν και τα ελάχιστα εισαγγελικά περιστατικά. Αλλωστε, χωρίς εναλλακτικές υπηρεσίες το κλείσιμο των ψυχιατρείων αποτελεί βήμα στο κενό. Και είναι ακριβώς αυτό το δυσαναπλήρωτο κενό, του δικτύου ψυχικών υπηρεσιών, στο οποίο χάνονται οι προσπάθειες για ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα μας.

Στο μηδέν τα δημόσια ψυχιατρεία

Σύνθημα σε τοίχο του Ψυχιατρείου Χανίων, που έκλεισε. Δυστυχώς, τα δεσίματα παραμένουν
Χρέη και τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό είναι η κοινή συνισταμένη στα δημόσια ψυχιατρεία. Οσο για τη μεταρρύθμιση;

«Δεν υπάρχει μεταρρύθμιση», μας λέει ο Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, ψυχίατρος στο Δαφνί. «Ούτε η λογική άλλαξε, ούτε όσα γίνονται έχουν σχέση με πρακτικές χειραφέτησης των ψυχικά πασχόντων, ούτε ποτέ δόθηκαν οι πόροι για να αλλάξουν τα πράγματα. Δεν δημιουργήθηκε ποτέ εκείνο το προσβάσιμο δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής φροντίδας στην κοινότητα που θα λειτουργούσε δίπλα στον ασθενή, ώστε να προλαμβάνει την υποτροπή και να επιτρέψει σταδιακά τη συρρίκνωση των ψυχιατρείων. Δεν συζητάμε για ψυχικά πάσχοντες και επανένταξη: είναι στο απόλυτο μηδέν αυτά τα πράγματα. Αυτό που έχει γίνει είναι η μεταστέγαση των χρόνιων εγκλείστων στα ψυχιατρεία σε καλύτερες συνθήκες, αλλά στην πλειονότητά τους ζούνε εξόριστοι στον χώρο του κοινωνικού αποκλεισμού και καθώς δεν υπάρχουν πόροι να γίνονται δραστηριότητες, οι στεγαστικές δομές έχουν μετατραπεί σε ασυλάκια. Αναλλοίωτο επιβιώνει και το πνεύμα του αναχρονισμού, του σκληρού και βίαιου ιδρυματισμού: συναντάς ακόμα ασθενείς δεμένους, καθηλώσεις και απομονώσεις, κλειδωμένες πόρτες, μέχρι και κάμερες.

Το να έχω τους όρους της κουλτούρας, τους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό για να συνομιλήσω αντί να περιορίσω θα ήταν η πεμπτουσία της μεταρρύθμισης, δείγμα ότι κάτι έχει αλλάξει. Πώς όμως να γίνει αυτό όταν έχεις ένα τμήμα οξέων που δουλεύει με 27 κρεβάτια και ένα σωρό ράντσα σε νοσοκομεία που υποφέρουν από υπερσυνωστισμό και υποστελέχωση. Επιπλέον, ακόμη και σήμερα τα ψυχιατρεία λειτουργούν όπως πριν από 30 χρόνια: ως χώροι εγκλεισμού, αφού το 60% των εισαγωγών είναι ακούσιες αναγκαστικές νοσηλείες με εισαγγελικές παραγγελίες και μάλιστα από αστυνομικές και όχι υγειονομικές υπηρεσίες».

Κυριότερες αιτίες της ματαιωμένης μεταρρύθμισης; Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και η υποχρηματοδότηση που οδηγεί σε υποστελέχωση των υπηρεσιών και κατάργηση στην πράξη των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων. Ενδεικτικά, εδώ και χρόνια δεν δίνουν το θεραπευτικό κίνητρο-επίδομα 117 ευρώ μηνιαίως που δικαιούνται οι ψυχικά ασθενείς και τους βοηθούσε στις δραστηριότητες της επανένταξης, γιατί βγαίνει από τον προϋπολογισμό του νοσοκομείου, το οποίο δεν έχει για φάρμακα και υγειονομικό υλικό. Το μόνο που έχει είναι τεράστια χρέη. Το ΨΝΑ στενάζει από έλλειψη προσωπικού και όχι μόνο.

Η ίδια κατάσταση με τον δημόσιο τομέα στην ψυχική υγεία υπάρχει και «στον λεγόμενο "μη κερδοσκοπικό", ο οποίος είναι κρατικοδίαιτος, καλύπτει το 35% των αναγκών και δημιουργήθηκε εκ του μηδενός για να απορροφήσει κοινοτικά κονδύλια και να διευκολύνει υποτίθεται τη μεταρρύθμιση που πλέον έχει περιοριστεί στη μετεγκατάσταση των ασθενών». Πού εστιάζει τον προβληματισμό του για τις ΜΚΟ; «Οι εργαζόμενοι που προσέλαβαν οι ΜΚΟ έχουν ιδιωτική σχέση εργασίας, λόγω της υποχρηματοδότησης έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες ζωής των ασθενών, κάθε φορά τα κονδύλια μοιράζονται σε ημετέρους, με αποτέλεσμα όλο και πιο άσχετοι με το αντικείμενο να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στην αποασυλοποίηση. Ετσι, το Δημόσιο απεκδύεται των ευθυνών του για κοινωνική πολιτική και πολιτική ψυχικής υγείας και απευθύνεται σε ιδιώτες».

ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ

Υπό κανονικές συνθήκες τον αγώνα της επιβίωσης τον δίνουν οι ασθενείς. Στην περίπτωση του Αιγινήτειου τον δίνει το ίδιο το νοσοκομείο: το πανεπιστημιακό νοσοκομείο, που λειτουργεί 100 χρόνια τώρα, βλέπει τις κλινικές του να κλείνουν λόγω σημαντικών ελλείψεων σε προσωπικό και χρηματοδότηση. Τους δύο τελευταίους μήνες παραμένει κλειστή η Ψυχιατρική Ανδρών.

Ζωγραφίζοντας σε κέντρο ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης
«Το πρόβλημα δεν προέκυψε σήμερα. Είναι πρόβλημα μιας δεκαετίας», λέει στην «Ε» ο καθηγητής Χριστόδουλος Στεφανάδης και ζητά να συμπεριληφθεί και αυτό με τα υπόλοιπα νοσοκομεία της χώρας στο πρόγραμμα ρύθμισης των χρεών των μονάδων Υγείας του ΕΣΥ που προετοιμάζει το υπουργείο Υγείας.

«Υπάρχει μεγάλη έλλειψη προσωπικού. Οι βάρδιες δεν έβγαιναν. Για το λόγο αυτό κλείσαμε μία κλινική, δυναμικότητας 18 κλινών από τις 100 που έχει το νοσοκομείο συνολικά», λέει ο Σωτήρης Τριανταφύλλου, πρόεδρος εργαζομένων στο Αιγινήτειο. Οι άμεσες ανάγκες προσλήψεων νοσηλευτικού προσωπικού είναι 20, ενώ τα χρέη καθιστούν τη λειτουργία του εξαιρετικά δύσκολη.

«Για κάθε δύο που συνταξιοδοτούνται προσλαμβάνεται ένας», λέει ο Σταύρος Κουτσιουμπέλης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ). «Αυτό έχει ως συνέπεια όχι μόνο να μην αναπτύσσονται τα νοσοκομεία με νέες μονάδες, αλλά να συρρικνώνουν τις λειτουργίες τους. Το υπάρχον προσωπικό καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες, τα εργασιακά του δικαιώματα καταπατώνται, ο πολίτης ταλαιπωρείται και δεν χαίρει των υπηρεσιών που δικαιούται».

ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ

«Ελλείψεις». Με αυτή τη λέξη περιγράφει την κατάσταση στο Δρομοκαΐτειο ο ψυχίατρος, αναπληρωτής διευθυντής Γιώργος Αστρινάκης. Οι συνέπειες; Οι εξωνοσοκομειακές δομές έχουν παγώσει και δεν υπάρχουν θέσεις, αφού αντί για τρία οικοτροφεία έγινε μόνο ένα, αντί για 5 ξενώνες έγιναν 2 και από το 2006 εκκρεμεί η δημιουργία τριών κέντρων ψυχικής υγείας.

Απαράδεκτα κτίρια, εφημερείο που δεν υποστηρίζεται κι ας υπερδιπλασιάστηκαν οι εισαγωγές και η προσέλευση στην εφημερία. «Αν έχεις τριάντα εισαγωγές σε μία ημέρα και μόνο δύο νοσηλευτές στο τμήμα ή τρεις στη βάρδια, καταλήγεις να χρησιμοποιείς περιοριστικές μέθοδους»... Κι ακόμη:

** «Προνοιακά περιστατικά -π.χ. άστεγοι- τα μεταμφιέζουν σε ψυχιατρικά για να τα φέρουν μέσα με εισαγγελική παρέμβαση. Θεωρούν ακόμα ότι εδώ είναι τόπος αποθήκευσης των πάντων».

**«Στην αρχή μάς έδωσαν ευρωπαϊκά προγράμματα, μετά χωρίς προσωπικό δεν μπορούσαμε να τα υλοποιήσουμε. Αυτό ήταν το πρόσχημα για να καταργηθούν οι ξενώνες και να δοθούν στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Απαξίωσαν τον δημόσιο τομέα. Αυτός είναι ο δρόμος ιδιωτικοποίησης και της ψυχικής υγείας»...

ΔΑΦΝΙ: 37 εκατομμύρια ευρώ έλλειμμα:

*22 εκατ. ευρώ χρωστά σε φαρμακευτικές εταιρείες - προμηθευτές, μερικοί από τους οποίους είναι απλήρωτοι ακόμη και πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν κάνει αγωγές για να κάνουν άμεσα απαιτητά τα οφειλόμενα.

*1,3 εκατ. ευρώ οφείλει για μισθώματα - ξενώνες, οικοτροφεία κ.λπ.

*Εργαζόμενοι και γιατροί: 1973 -139 γιατροί και ειδικευόμενοι και 1.826 ψυχολόγοι, νοσηλευτές και διοικητικό προσωπικό.

*Από τις 2.147 οργανικές θέσεις, κενές πλην των γιατρών είναι οι 897: οι 400 είναι νοσηλευτών.

*Περίπου 600 άτομα νοσηλεύονται μέσα στο νοσοκομείο, εκ των οποίων περίπου 260 στα τμήματα των οξέων περιστατικών. Αλλοι τόσοι στις 120 εξωτερικές δομές - ξενώνες οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα.

ΑΙΓΙΝΗΤΕΙΟ: 8 εκατομμύρια ευρώ χρέη.

*Τα 3 αφορούν τις αμοιβές των ειδικευόμενων γιατρών.

*Τα 5 φαρμακευτικές δαπάνες.

*Από τις 1.046 οργανικές θέσεις, καλυμμένες είναι οι 503. Το κύριο πρόβλημα εντοπίζεται στους νοσηλευτές.


«Βιώνουμε κατάρρευση του συστήματος»

Το σύνθημα είναι από τοίχο του ψυχιατρείου στη Λέρο, που έκλεισε. Το όνειρο που εκφράζει κινδυνεύει να πέσει στο κενό... λόγω ελλείψεων
Συσσωρευμένα χρέη. Απλήρωτοι εργαζόμενοι. Αγωγές εξώσεων για οικοτροφεία και ξενώνες. Θεραπευτικά προγράμματα που διακόπτονται. Ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές της χώρας που κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς κάλυψη σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, καθώς αρκετές μονάδες αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις δαπάνες λειτουργίας τους... Τα προβλήματα δεν έχουν τέλος για τους φορείς ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και ψυχικής υγείας, που εδώ και πέντε χρόνια υποχρηματοδοτούνται.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: το υπουργείο χρωστάει, μόνο για το 2008, 25 με 27 εκατομμύρια ευρώ σε 42 φορείς -ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα- που στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς» λειτουργούν ένα σημαντικό αριθμό στεγαστικών δομών (ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα, δομές παροχής υπηρεσιών πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας, κινητές μονάδες, κέντρα ημέρας) υλοποιώντας ένα κομμάτι της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας.

«Τα στοιχεία για το 2009, λαμβανομένης υπόψη και της οικονομικής κρίσης, που σίγουρα θα πλήξει όλο τον κοινωνικό τομέα, φοβόμαστε ότι θα είναι οδοστρωτήρας για τις δομές» επισημαίνει ο Μενέλαος Θεοδωρουλάκης, πρόεδρος της συντονιστικής επιτροπής του δικτύου φορέων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και ψυχικής υγείας «ΑΡΓΩΣ» (μετέχουν σ' αυτό 36 φορείς) και εθελοντής στην Πανελλαδική Ενωση για την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και την επαγγελματική επανένταξη.

Για φέτος έχει διασφαλιστεί μόλις το 36% των απαιτούμενων πόρων, δηλαδή 40 εκατ. ευρώ , ενώ απαιτούνται 109 εκατ. ευρώ. Βλέπουμε -προσθέτει ο κ.Θεοδωρουλάκης- μια κατάρρευση του όλου συστήματος.

«Δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι αυτή τη στιγμή το θέμα της μεταρρύθμισης βρίσκεται στη χειρότερη περίοδο. Αυτό έχει να κάνει όχι μόνο με την υποχρηματοδότησή της αλλά με την έλλειψη προγραμματισμού και ενδιαφέροντος εκ μέρους του υπουργείου Υγείας να δει με συμπάθεια τον ψυχικά πάσχοντα και να αντιληφθεί ότι πρέπει να τον φροντίσει περισσότερο απ' οποιονδήποτε άλλο άρρωστο» σημειώνει ο Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος, καθηγητής Ψυχιατρικής και Παιδοψυχιατρικής και πρόεδρος στο Δ.Σ. της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας.

Θεωρεί, αν μη τι άλλο, απαράδεκτη τη στάση του υπουργείου Υγείας που δεν δίνει την παραμικρή εξήγηση για τις συνεχείς περικοπές στη χρηματοδότηση.

Οσο για το μέλλον; «Είναι αδιέξοδο», λέει. «Μας έχουν βάλει σε ένα πολύ δύσκολο δρόμο γιατί ούτε να παραδώσουμε τις δομές μπορούμε -πού θα πάνε οι άρρωστοί μας, ποιος θα τους παραλάβει, θα επιστρέψουν στα άσυλα;- ούτε να συνεχίσουμε έτσι μπορούμε. Πάψαμε πια να ασχολούμαστε με το θεραπευτικό έργο και ασχολούμαστε με οικονομικά θέματα, με το να αντιμετωπίσουμε όλη αυτή τη στάση του υπουργείου και τους κινδύνους που δημιουργούνται. Πάψαμε να είμαστε επιστήμονες και είμαστε άνθρωποι που αγωνιζόμαστε για την επιβίωσή μας και την επιβίωση των αρρώστων».

Αυτό που μας ενδιαφέρει, τονίζει, είναι η συνέχιση του έργου που έχει πραγματοποιηθεί απ' όλους μας όλα αυτά τα χρόνια.

Τις επιπτώσεις της οικονομικής δυσπραγίας μας εξηγεί ο Στυλιανός Στυλιανίδης, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο, μέλος του Δ.Σ. της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης WAPR και επιστημονικός διευθυντής της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ): «Ματαίωση, απογοήτευση, παραίτηση, επαγγελματική εξουθένωση του προσωπικού, απώλεια πολύτιμων εκπαιδευμένων στελεχών που φεύγουν από το σύστημα». Για τους ασθενείς: «Πτώση στην ποιότητα παρεχόμενης φροντίδας, διάχυτη ανασφάλεια και αβεβαιότητα, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε πολλαπλές υποτροπές. Με τέτοιο οικονομικό περιορισμό δεν συζητά κανείς να κάνει σοβαρές ψυχοκοινωνικές δραστηριότητες αποκατάστασης στο πλαίσιο της κοινότητας. Πώς θα μπορούσε, όταν έχει να πληρώσει λειτουργικά έξοδα, προσωπικό κ.ά.».

Το χρέος του υπουργείου μόνο προς την ΕΠΑΨΥ είναι περίπου 1..350.000. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο συγκεκριμένος φορέας με τη σειρά του «χρωστάει στους πάντες». Το παράδοξο -θα πει ο κ. Στυλιανίδης- είναι ότι «αν δεν πληρώσουμε το ΙΚΑ και πληρώσουμε τους εργαζόμενους, δεν θα έχουμε φορολογική ενημερότητα για να εισπράξουμε το επόμενο ένταλμα και να πάρουμε τα υπόλοιπα χρήματα. Αν πληρώσουμε το ΙΚΑ, δεν θα πληρώσουμε για άλλους δυο μήνες τους εργαζόμενους, στους οποίους χρωστάμε από τον Σεπτέμβρη».

Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον 30 οικοτροφεία και ξενώνες αντιμετωπίζουν αγωγές εξώσεων, σύμφωνα με τον κ. Θεοδωρουλάκη. Στο φορέα του, 16 από τους 22 εργαζόμενους ζήτησαν συστατική επιστολή για να φύγουν, επειδή είναι απλήρωτοι. Το πιο βασικό; Οι προσωπικές σχέσεις που είχαν οικοδομηθεί με τους ασθενείς: «Αυτόν τον καιρό ζούμε μικρά μνημόσυνα, το πένθος των ασθενών καθώς αποχαιρετούν ανθρώπους με τους οποίους ήταν μαζί τρία και τέσσερα χρόνια. Αυτό το κομμάτι έχει τεράστιες συνέπειες»...

Το δίλημμά τους; «Ή να εξασφαλίσουμε την αξιοπρέπεια στις αρχές και στους στόχους μας και να πούμε ότι κλείνουμε τις δομές ή να συνεχίσουμε να φιλοξενούμε τους ψυχικά ασθενείς, με εκπτώσεις που μπορεί να μην έχουν επηρεάσει ακόμη το στενά θεραπευτικό κομμάτι, αλλά έχουν επηρεάσει την ποιότητα της ζωής τους. Δεν πάνε πια διακοπές, θέατρο, σινεμά ή για καφέ. Εμείς αυτή τη στιγμή έχουμε δυσβάσταχτα χρέη και τεράστιο ηθικό καθήκον απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους. Και αυτό δυστυχώς το εκμεταλλεύεται η πολιτική ηγεσία του υπουργείου».

«Από αρμόδια χείλη -αναφέρει ο κ. Στυλιανίδης- ακούμε πάντα κακόπιστη κριτική: "είστε ακριβοί και πόσο κοστίζουν οι υπηρεσίες που προσφέρετε". Ποτέ δεν μας έχουν ρωτήσει όμως τι κάνουμε και πώς το κάνουμε. Η ψυχική οδύνη έχει άραγε κόστος; Κοστολογείται ο αποκλεισμός; Αν θέλουν να πάρουν την ευθύνη επιστροφής στα άσυλα ας το πουν ευθαρσώς, καθώς με υπόγειο τρόπο προωθούν σχέδια νέου τύπου ιδρυματισμού προτείνοντας να ανοίξουν σε χώρους καταργημένων ψυχιατρείων τμήματα "δυσίατων", κάτι που αποτελεί σαφή οπισθοδρόμηση». Πιστεύει ότι πρέπει να ξεκαθαρίσει το τοπίο από τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, που δεν ακολουθούν τις προδιαγραφές και λειτουργούν από επιχειρηματίες άσχετους με το χώρο και την επιστήμη.

Επιπλέον, με αυτές τις παλινδρομήσεις στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση «δεν έχει ακόμη κατατεθεί νέο σχέδιο ενόψει του επόμενου ΚΠΣ και κινδυνεύουμε να χάσουμε και άλλους πόρους από τα κονδύλια της Ε.Ε.» προσθέτει.

Εξίσου προβληματικό είναι ότι έχει «σταματήσει η διαδικασία μείωσης των κλινών στα ψυχιατρεία επειδή έχουμε νέες εισαγωγές. Από την άλλη, παρατηρείται υπερτριπλασιασμός στις κλίνες του ιδιωτικού τομέα, όπως έγινε στη Θεσσαλία και στη Δυτική Μακεδονία. Εκλεισε το ψυχιατρείο στην Πέτρα Ολύμπου, χωρίς να έχουν δημιουργηθεί οι αντίστοιχες δομές στην κοινότητα σαν φίλτρα στις εισαγωγές ψυχιατρικών περιστατικών. Ετσι όμως δεν έχει νόημα, είναι σαν να αδειάζουμε τη θάλασσα με ένα κουταλάκι και ενισχύουμε άναρχα και χωρίς αξιολόγηση, από αρμόδια υπηρεσία, τους κλινικάρχες, τις ιδιωτικές κλινικές δηλαδή, η λειτουργία των οποίων ανήκει στο υπουργείο Εμπορίου (!)»

«Εχουμε ένα χέρι βοηθείας»

Ο Α.Κ είναι σήμερα 44 ετών και τα τελευταία δύο χρόνια ζει σε προστατευόμενο διαμέρισμα. Το τελευταίο εξάμηνο συμμετέχει σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης, στο πλαίσιο του Κοινωνικού Συνεταιρισμού Περιορισμένης Ευθύνης, στο τμήμα του Catering.

Εμφάνισε τα πρώτα συμπτώματα της ψυχικής νόσου σε μικρή ηλικία. Από τα 18 του χρόνια και μέχρι να μεταφερθεί στο οικοτροφείο της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 2003, νοσηλεύτηκε αρκετές φορές στα δημόσια ψυχιατρεία. Σιγά σιγά αξιοποιώντας τις ικανότητες του και λαμβάνοντας υπόψη τις προσωπικές του επιθυμίες και ανάγκες, κατόρθωσε να μεταβεί σε όλο και περισσότερο αυτόνομες στεγαστικές δομές, αρχικά σε ξενώνα και στη συνέχεια στο διαμέρισμα.

«Τώρα που υπάρχουν τα διαμερίσματα είναι πιο εύκολη η ζωή μας», λέει. «Βγαίνεις στον κόσμο και αλλάζει η ψυχολογία σου. Νιώθεις άνθρωπος μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Στο διαμέρισμα έχω τον χώρο μου, την ησυχία μου, νιώθω καλύτερα και ταυτόχρονα έχω τη δυνατότητα να πάω να δουλέψω και να κερδίσω τα προς το ζην».

Οσο για το παρελθόν, για το πώς ήταν η ζωή του πριν, στα ψυχιατρεία, θα πει: «Περνούσα πολύ δύσκολα, ήμουν σε άσχημη κατάσταση. Δεν μου άρεσε ο χώρος, δεν το ένιωθα σπίτι μου. Κάθε ημέρα τα ίδια και τα ίδια. Ούτε το προσωπικό ήταν καλό. Μας έβλεπε σαν μειοψηφία. Δεν είχαμε προσωπικές σχέσεις με κανέναν εργαζόμενο, ενώ τώρα έχουμε ένα χέρι βοηθείας, οι άνθρωποι είναι ευγενικοί, συζητούν μαζί μας, κατανοούν τις ανάγκες μας και μας βοηθούν».

7 καθηλώσεις για το σύστημα

«Οι καθηλώσεις, κοινώς το δέσιμο, δίνει και παίρνει, ακόμη και στα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων», επισημαίνει ο Βλάσης Τομαράς, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος της ειδικής επιτροπής ελέγχου προστασίας των δικαιωμάτων ατόμων με ψυχική διαταραχή.

«Δυστυχώς, προσθέτει, οι ασθενείς αυτοί δεν έχουν φωνή, ενώ ακόμη και τα πορίσματα των ΕΔΕ που εκδίδονται για παραβιάσεις σε βάρος τους, επαναλαμβάνουν ότι φταίει το σύστημα».

Μας απαριθμεί μια σειρά από ανεπάρκειες στο σύστημα ψυχικής υγείας:

1 Συρρικνώνονται τα ψυχιατρεία και το βάρος πέφτει στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων, τα οποία στις εφημερίες έχουν ράντσα στους διαδρόμους κι έτσι δημιουργείται μια ανυπόφορη κατάσταση.

2 Εκτός από το τμήμα οξέων περιστατικών, έκλεισαν οι τέσσερις παιδοψυχιατρικές κλινικές στο Νταού και το στελεχικό δυναμικό των δύο ανήκει στον οργανισμό των νοσοκομείων («Αγλαΐα Κυριακού», «Σισμανόγλειο») τα οποία θα φιλοξενήσουν παιδοψυχιατρικά τμήματα. Εκεί, αντί να είναι έτοιμα τα κρεβάτια, δεν έχουν βρεθεί ούτε οι χώροι που θα εγκατασταθούν, με αποτέλεσμα το προσωπικό να μην ξέρει τι να κάνει.

3 Στο σύστημα στεγαστικής αποκατάστασης οι απλήρωτοι εργαζόμενοι τα παρατούν και φεύγουν, με αποτέλεσμα η φροντίδα των ασθενών να είναι πλημμελής. Προτείνεται, επειδή αρκετοί από τους ενοίκους έχουν ασφαλιστικά ταμεία, να βρεθεί μια λύση να καταβάλλονται τα αναλογούντα νοσήλια από τα ασφαλιστικά ταμεία.

4 Την κλειστή περίθαλψη στη βόρεια Ελλάδα εξυπηρετούν κυρίως οι ιδιωτικές κλινικές.

5 Η αύξηση στις αναγκαστικές νοσηλείες είναι πλασματική και χρησιμοποιείται επειδή δεν υπάρχει κρεβάτι, το οποίο και εξασφαλίζεται μέσω της εισαγγελικής παραγγελίας.

6 Δεν υπάρχουν αστικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας όπως προβλέπεται, που να λειτουργούν ως ηθμός στις εισαγωγές, ενώ αυτά που υπάρχουν λειτουργούν ως εξωτερικά ιατρεία. Και όλα αυτά, παρά την επιτυχή λειτουργία του μοναδικού τέτοιου κέντρου στον Βύρωνα, το οποίο πραγματοποιούσε παρεμβάσεις στο σπίτι και παρακολουθούσε ασθενείς, με αποτέλεσμα σημαντική μείωση των επανεισαγωγών.

7 Εκλεισαν τα άσυλα και με τις ελλείψεις μεταμορφώνονται οι δομές σε μικρά άσυλα, καθώς δεν γίνεται η δουλειά για να βγαίνουν σιγά σιγά από κει. Δεν έχει ενεργοποιηθεί, επίσης, καθόλου ο θεσμός της ανάδοχης οικογένειας.

Οι σταθμοί του... εξωραϊσμού

Για «ψυχιατρικό εξωραϊσμό» και όχι μεταρρύθμιση κάνει λόγο ο Μιχάλης Μαδιανός, καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (WAPR), και απαριθμεί τους βασικούς σταθμούς του.

* 1957: Ιδρύεται το Ψυχιατρείο-άσυλο Λέρου. Φιλοξενείται στα παλιά κτίρια του ιταλικού Ναυαρχείου, μετέπειτα ίδρυμα της Φρειδερίκης. Οι πρώτοι 200 ψυχιατρικά άρρωστοι μεταφέρονται εκεί, προκειμένου να αποσυμφορηθούν τα ήδη γεμάτα ψυχιατρεία. Το σκεπτικό ήταν να φτιαχτεί μια αγροτική αποικία, στην οποία οι ασθενείς θα καλλιεργούσαν και θα αυτοσυντηρούνταν. Τα επόμενα χρόνια φτάνουν στο νησί συνεχώς άτομα από τα υπερπλήρη ψυχιατρεία.

*1964: Το ψυχιατρείο έχει γεμίσει. Μετρά 2.000 άτομα.

*1980: Οι εκεί υπηρετούντες αγροτικοί γιατροί και ο μοναδικός ψυχίατρος αρχίζουν να διαμαρτύρονται για τις τραγικές συνθήκες εγκλεισμού των 1.800 αρρώστων. Φωτογραφίες των χώρων του ψυχιατρείου δημοσιεύονται στον «Ταχυδρόμο» και στο γερμανικό «Spiegel». Το θέμα δημιουργεί σάλο. Ο Στάμπενοφ, επίτροπος τότε της Κομισιόν, καταγγέλλει την Ελλάδα και απειλεί ότι θα την οδηγήσει στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο.

* 1981: Η νέα κυβέρνηση δέχεται να βοηθήσει να αλλάξει η κατάσταση στη Λέρο, με την προϋπόθεση ότι θα χρηματοδοτηθεί το όλο πρόγραμμα. Η ΕΟΚ συνιστά να υπάρξει συγκεκριμένο πρόγραμμα για τη βελτίωση των συνθήκων διαμονής και θεραπείας των 15.000 αρρώστων στα 9 ψυχιατρεία.

* 1984: Οι Βρυξέλλες εγκρίνουν το ελληνικό σχέδιο. Ο Κανονισμός 815/1984 της ΕΟΚ χρηματοδοτείται με 120 εκατομμύρια ECU. Προβλέπει ειδικές δράσεις για το Ψυχιατρείο Λέρου καθώς και τη συρρίκνωση των ψυχιατρείων, τη δημιουργία κέντρων ημέρας, μονάδων αποκατάστασης, προεπαγγελματικών και επαγγελματικών εργαστηρίων κ.λπ.

* 1985: Η αξιολόγηση δείχνει πολύ χαμηλή απορροφητικότητα των κονδυλίων, της τάξεως του 3-4%.

* 1989: Δεύτερη αξιολόγηση δείχνει απορροφητικότητα της τάξεως του 19%. Οι Βρυξέλλες σταματούν τη χρηματοδοτική ροή και απαιτούν να γίνει νέα αξιολόγηση, στην οποία αποδεικνύεται απορροφητικότητα 22-23%.

*1991-92: Δημιουργείται το πρόγραμμα «Λέρος», 1 και 2, που προβλέπει την έξοδο αρκετών αρρώστων από το Ψυχιατρείο Λέρου και τη δημιουργία δομών στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά.. Το πρόγραμμα συνεχίζεται μέχρι τα τέλη Ιουνίου '95.

* 1994: Η Ε.Ε χρηματοδοτεί μία Μονάδα Αξιολόγησης Ψυχιατρικών Υπηρεσιών (ΜΟΠΑΨΥ) στο πλαίσιο του ΕΠΙΨΥ. Αξιολογείται το πρόγραμμα 815, ξοδεύονται τα χρήματα 100%, δημιουργούνται 265 νέες δομές, μεταξύ των οποίων Κέντρα Ψυχικής Υγείας.

* 1997: Η επιτυχία του προγράμματος αυτού, που συρρικνώνει, αλλά δεν καταργεί τα ψυχιατρεία, οδηγεί το υπουργείο Υγείας στη συνέχιση του 815 με τα προγράμματα «Ψυχαργώς» -1 και 2. Στόχος, η δημιουργία περίπου 30 Κέντρων Ψυχικής Υγείας και Κέντρων Ημέρας, το κλείσιμο όλων των ψυχιατρείων, εκτός από το Δαφνί, το Δρομοκαΐτειο και της Θεσσαλονίκης, η έξοδος ενός μεγάλου αριθμού αρρώστων και η μεταφορά τους σε ξενώνες. Λόγω της ανελαστικότητας του δημόσιου λογιστικού, το βάρος της οργάνωσης του αποϊδρυματισμού ανέλαβαν μη κυβερνητικοί φορείς, με αποτέλεσμα να βγουν 3.000 άτομα από τα ψυχιατρεία.

*2009: Το πρόγραμμα «Ψυχαργώς 2» έληξε. Υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης είναι να συνεχίσει να το χρηματοδοτεί από τον δημόσιο προϋπολογισμό. Σημειώνονται τρομερές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση. Οι δόσεις που χορηγούνται για τη λειτουργία ξενώνων, οικοτροφείων και προστατευμένων διαμερισμάτων καλύπτουν το 40-45% των αναγκών, με αποτέλεσμα άλλες δομές να συρρικνώνονται και άλλες να κλείνουν.

Διακυβεύεται το κοινωνικό κράτος

Της ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΦΙΤΣΙΟΥ*

Εδώ και 20 χρόνια υλοποιείται στη χώρα μας το Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, με στόχο να διαμορφωθεί μια νέα αντίληψη για την ψυχική υγεία και να αντιμετωπιστεί ο ψυχικά πάσχων ως ισότιμος πολίτης με δικαίωμα στην αξιοπρεπή περίθαλψη.

Οι δομές αποασυλοποίησης, που δημιουργήθηκαν κυρίως με ευθύνη των ΜΚΟ, παρέχουν ένα πολύπλευρο αποκαταστασιακό έργο, με στόχο την επανένταξη στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων που βίωσαν τη βία του εγκλεισμού, την επανεκπαίδευσή τους σε δεξιότητες ζωής, την επανασύνδεση με την οικογένεια, την έξοδο από το περιθώριο. Μέσα σε συνθήκες σπιτιού και δραστηριότητες ψυχαγωγίας, οι ασθενείς ξανασυναντούν την επιθυμία, την ανθρώπινη επαφή.

Σήμερα καλούμαστε ξανά να μιλήσουμε για το αυτονόητο. Το Υ..Υ.&Κ.Α. για τέταρτη φορά μέσα σε 4 έτη αδυνατεί να ανταποκριθεί στην υποχρέωση του κοινωνικού κράτους για παροχή φροντίδας στους έχοντες ανάγκη πολίτες. Εδώ και 6 μήνες απλήρωτοι οι εργαζόμενοι και οι φορείς προσπαθούν να κρατήσουν τη διαβίωση των ασθενών σε αξιοπρεπές επίπεδο. Βασικές ανθρώπινες ανάγκες, όπως η τροφή, η στέγη, η θέρμανση, η αξιοπρεπής περίθαλψη, η ασφάλεια και η ίδια η ζωή των ασθενών είναι υπό αίρεση. Είναι τραγικό ότι για αυτούς τους ανθρώπους δεν υπάρχει κανένα εναλλακτικό σχέδιο ζωής και οι θεραπευτές που έχουμε δεθεί μαζί τους θα πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις όπως η επιστροφή στη βία του ασύλου, αμφίβολη βέβαια κι αυτή, εφόσον δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για το πού και πώς θα ζήσουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι!

Αυτό που στην πραγματικότητα διακυβεύεται είναι το πολιτικό ζήτημα της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους, του πολιτισμού και της ανθρωπιάς μας. Η συνολική κατάρρευση θα έρθει όταν κανείς δεν θα στρέφει το βλέμμα του στους όποιους ανήμπορους συμπολίτες μας έχουν ανάγκη και δικαίωμα στη ζωή, τουλάχιστον όσο όλοι μας!

*Ψυχολόγος, επιστημονική συνεργάτις της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 14/02/2009


δειτε το ακόλουθο ντοκυμαντερ : "Λέρος : Η ελευθερία είναι θεραπευτική"

Μέρος 1ο: http://www.youtube.com/watch?v=LKOQbDHTLNk
Μέρος 2ο: http://www.youtube.com/watch?v=eV77eYPMWAo
Μέρος 3ο: http://www.youtube.com/watch?v=jx1XGnt6NRU

Η κρίση μέσα από ένα animation

The Crisis of Credit Visualized from Jonathan Jarvis on Vimeo.

Ανήλικοι "τρομοκράτες"

Έντεκα ανήλικα παιδιά στη Λάρισα κατηγορούνται σαν τρομοκράτες. Διάβασα το κατηγορητήριο κατά των παιδιών: <<Συγκρότησαν ομάδα προσώπων (οργάνωση) που λειτουργούσε σε οργανωμένη βάση... που επιδίωκε τη διάπραξη εμπρησμών και παραβάσεων σχετικά με τις εκρηκτικές ύλες... Υπόταξαν την κατ' ιδίαν βούλησή τους στη βούληση της εγκληματικής οργάνωσης... κατείχαν ποικίλα τεχνικά μέσα πάσης φύσεως, με τα οποία παρεμβάλλονταν στους ασύρματους της αστυνομίας. Η ομάδα είχε δυνατότητα να εναλλάσεται και ν' αντικαθιστά τα μέλη της χωρίς η ίδια να υφίσταται αλλαγή...>>
Ρώτησα τους δικηγόρους: <<Υπάρχουν κάποια στοιχεία και τα λένε αυτά;>> Οι δικηγόροι απάντησαν: <<ΟΧΙ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.>> Ρώτησα: <<Πως τα λένε τότε αυτά;>> Οι δικηγόροι ΣΗKΩΣΑΝ ΤΟΥΣ ΩΜΟΥΣ ΜΕ ΕΥΛΟΓΟ ΥΦΟΣ.
Ποιό είναι το νόημα αυτής της υπόθεσης; Απευθύνονται όχι μόνο στα παιδιά, όχι μόνο στους γονείς, αλλά σ' όλους τους πολίτες. Μας λένε κατάμουτρα: Καθίστε καλά! Είμαστε εξουσία και κάνουμε ό,τι θέλουμε! Παρανομούμε, καταχρόμαστε τη θέση μας! Σας καταστρέφουμε τα παιδιά! Μην κουνιέστε! Σκύψτε το κεφάλι και ίσως έτσι αλλάξουμε το κατηγορητήριο και καταδικάσουμε τα παιδιά σας σε μικρότερες ποινές. Εδώ δεν λειτουργεί η δικαιοσύνη! Εδώ λειτουργεί η εξουσία! η ανεξέλεγκτη εξουσία!
Πρέπει να τους απαντήσουμε. Όλοι οι δημοκράτες πολίτες πρέπει να δώσουμε απάντηση: Δεν είμαστε "κάφροι"! Είμαστε πολίτες! Έχουμε δικαιώματα!
Απαιτούμε να λειτουργήσει η δικαιοσύνη! Χωρίς δικαιοσύνη δεν υπάρχει κοινωνία! Πάρτε πίσω το κατηγορητήριο. Αφήστε τους συλληφθέντες. Τιμωρήστε τους εγκληματίες. ΤΩΡΑ...
Κατηγορούν τα παιδιά μας για τρομοκράτες με ανύπαρκτα στοιχεία. Προσπαθούν να τα καταστρέψουν για πολιτικές επιδιώξεις. Παρακαλώ πάρτε θέση. Συμπαρασταθείτε. Το θέμα αφορά κάθε δημοκράτη πολίτη αυτής της χώρας. Πρέπει να τους κολλήσουμε στον τοίχο. Δεν πρέπει;

Γιώργος Π.
Γονιός ανήλικης "τρομοκράτισσας", ετών 15

(γράμμα στην εφημερίδα "Εγρατική Αλληλεγγύη" Νο. 852, 4 Φλεβάρη 2009, )

βρε τα παιδιά

φονιάδες με κουστούμια

με λίγα λόγια για να τελειώνουμε με τα παραμύθια τoυς:
η Ελληνική Εταιρεία Εντατικής Θεραπείας ανάκοινωσε σε ημερίδα της τα αποτέλεσματα της ερευνάς της για την λειτουργία των μονάδων εντατικής θεραπείας.

Χρειαζόμαστε σα χώρα 2000-3000 κλίνες εντατικής και διαθέτουμε περί τις 500! Πάνω από 200 κρεβάτια, έτοιμα προς χρήση, που τα πληρώσαμε ακριβά (πάνω από 150.000 ΕΥΡΩ το καθένα τους) δεν λειτουργούν για λόγους καθαρής κακοδιοίκησης. Αν είχαμε και τα 2000 με 3000 κρεβάτια ,με πρόσληψη του ανάλογου προσωπικού θα ειχαν σωθεί περίπου 30000 άνθρωποι (ίσως η μάνα μας ,ο πατέρας μας ,ένας φίλος) μόνο το 2008. Δηλαδή μια πόλη με το πλυθησμό της Λειβαδιάς.

Ασφαλώς,άνθρωπος του υπουργείου δεν έχασε καθόλου χρόνου και βγήκε επίσημα να διαψεύσει τα στοιχεία της έρευνας,χαρακτηρίζοντάς τα μη επιστημονικά τεκμηριομένα.
φυσιολογική η αντίδρασή τους,αφού αυτοί και τα τσιράκια τους,αν έχουν ένα τροχαίο ,θα κάνουν τα τηλεφωνάκια τους και το πρόβλημά τους θα λυθεί.Εχουμε φτάσει στο σημείο να θεωρούμε θέμα τύχης αν θα ζούμε και αύριο,

Απάντηση όμως δεν δόθηκε ούτε θα δωθεί στις οικογένειες όσων έχασαν τους δικούς τους επειδή η κυβέρνηση προτιμάει ,αντί να προσλάβει νοσηλευτές και γιατρούς, να χαρίζει λεφτά για ημερίδες,ταξίδια,καμπάνιες ενημέρωσης,να προσλαμβάνει αγροφύλακες που φυλάνε εγκαταλειμμένα χωράφια,να αγοράζει λιμουζίνες και να κάνει δεξιωσούλες θλιβερές βουτηγμένες στη ματαίοτητα της καθωσπρεποσύνης .

Θα χαιρόμουν ιδιαιτέρως αν,όπως τα βάλαμε με τους δολοφόνους μπάτσους,να κατεβαίναμε στο δρόμο εναντίων των δολοφόνων με τα κουστούμια που επειδή οι φόνοι που κάνουν δεν είναι με πιστόλι,περνάνε στο ντούκου.
Οταν οι αποφάσεις που παίρνει κάποιος οδηγούν κάποιον άλλον στο θάνατο,τότε αυτός είναι δολοφόνος.

Ας πούμε τα πράγματα με το όνομα τους πλέον.

Κάτω οι κυβερνήσεις των δολοφόνων.

Τόση φαντασία ,ποιος να την φανταζόταν .Ο λόγος για την συναντησή του με τον γνωστό πλέον αλμούνια στις βρυξέλλες ,με αφορμή την οικονομική κρίση και τους τρόπους αντιμετώπισής της. το παρακάτω απόσπασμα ειναι αυτούσιο απ'το in.gr

"O κ. Παπαθανασίου χαρακτήρισε «πολύ απαισιόδοξες» τις προβλέψεις της Κομισιόν, ενώ παρουσίασε ως επίτευγμα της οικονομικής πολιτικής που έχει ακολουθήσει μέχρι σήμερα η ΝΔ, το ότι ακόμη και βάσει αυτών των αρνητικών εκτιμήσεων η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μία από τις πέντε χώρες της ευρωζώνης που το 2009 θα έχει θετικό πρόσημο στην ανάπτυξη.

Όπως δήλωσε ο κ. Παπαθανασίου: «είχαμε σήμερα μια συνάντηση γνωριμίας, αλλά και ουσίας με τον κ. Αλμούνια και με τον κ. Γιούνκερ. Συζητήσαμε την έκθεση, η οποία σήμερα δόθηκε στη δημοσιότητα από την Επιτροπή. Πρόκειται να υποβάλουμε την επόμενη εβδομάδα το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης και σε αυτό θα προσδιορίζονται με πολύ ξεκάθαρο τρόπο οι προτεραιότητες της οικονομικής μας πολιτικής. Οι οποίες, είναι: η σταδιακή δημοσιονομική προσαρμογή, η στήριξη με στοχευμένες δράσεις των κοινωνικών ομάδων που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα και η στήριξη της πραγματικής οικονομίας"

τόσο ωραία τα έλεγε ο αλμουνια ,που ο παπαθανασίου δεν τσιμπιόταν να ξυπνήσει...

Χαιρετισμός του υποδιοικητή Μάρκος στις εξεγερμένες και τους εξεγερμένους στην Ελλάδα

Οι Ζαπατίστας, 25 χρόνια από τη γέννηση του Ζαπατιστικού Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση, 15 χρόνια από την κήρυξη του πολέμου στην κυβέρνηση του Μεξικού, 5 χρόνια από την ίδρυση των Επιτροπών Καλής Διακυβέρνησης και 3 χρόνια από την Άλλη Καμπάνια και την Έκτη Διεθνή, κάλεσαν στο 1^ο Παγκόσμιο Φεστιβάλ της Αξιοπρεπούς Οργής.

Από τις 26 Δεκέμβρη 2008 ως τις 5 Γενάρη 2009, στην Πόλη του Μεξικού, στο Καρακόλ του Οβεντίκ και στην πόλη Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, στην Τσιάπας, χιλιάδες άντρες και γυναίκες από το Μεξικό και ολόκληρο τον κόσμο συναντιούνται για να παρουσιάσουν τους αγώνες τους, να ανταλλάξουν εμπειρίες και να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, για την άλλη ύπαιθρο, την άλλη πόλη, την άλλη επικοινωνία, την άλλη τέχνη, την άλλη κουλτούρα, την άλλη πολιτική, το άλλο κοινωνικό κίνημα, την άλλη ιστορία, την άλλη σεξουαλικότητα.

Στην Πόλη του Μεξικού βρέθηκαν 1.155 άτομα που παρουσίασαν τους αγώνες τους, 228 συλλογικότητες και οργανώσεις από 27 πολιτείες του Μεξικού, 270 άτομα, 57 συλλογικότητες και οργανώσεις από 25 χώρες του κόσμου, ενώ συμμετείχαν επίσης 90 πολιτιστικές ομάδες (μουσική, θέατρο, χορός, παραμύθι, μαριονέτες, ποίηση, κ.λπ.) από 10 πολιτείες του Μεξικού και διάφορες χώρες του κόσμου και παρουσιάστηκαν 3 εκθέσεις φωτογραφίας, μία ζωγραφικής και 25 βίντεο αγώνων από το Μεξικό και ολόκληρο τον κόσμο.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο:

ΕΦΤΑ ΑΝΕΜΟΙ ΣΤΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΑΠΟ ΚΑΤΩ

Πρώτος άνεμος: μια οργισμένη αξιοπρεπής νεολαία Καλό σας βράδυ (Στα ελληνικά) Συντρόφισσα, σύντροφε, Εξεγερμένη Ελλάδα. Εμείς, οι πιο μικροί, από αυτή τη γωνιά του κόσμου σε χαιρετάμε. Δέξου τον σεβασμό μας και τον θαυμασμό μας γι’ αυτό που σκέφτεσαι και κάνεις. Από μακριά μαθαίνουμε από σένα. Ευχαριστούμε. (Ελπίζω να μην έχω πει καμιά χοντράδα, αυτό που ήθελα να πω είναι… [επαναλαμβάνεται το ίδιο στα ισπανικά].

Σχετικά με τη βία και άλλα πράγματα Εδώ και πολύ καιρό, το πρόβλημα στα ημερολόγια και τις γεωγραφίες έχει ανησυχήσει και ξεσκεπάσει την Εξουσία. Τόσο στα πρώτα, όσο και στις δεύτερες, βλέπουμε (και θα δούμε) πώς αυτός ο καταπληκτικός μηχανισμός της κυριαρχίας ακινητοποιείται και διαλύεται. Για το λόγο αυτό, προσπαθεί να δείξει μεγάλη προσοχή στο χειρισμό των γεωγραφιών και των ημερολογίων. Στην περίπτωση των γεωγραφιών μοιάζει να είναι πιο ξεκάθαρο: σύμφωνα με το αδέξιο τέχνασμα που αποκαλύφθηκε από αυτό το Φεστιβάλ, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μακριά από την Τσιάπας. Στα σχολεία διδασκόμαστε ότι το Μεξικό χωρίζεται από τη Γαλλία, τη Χώρα των Βάσκων, την Ισπανία, την Ιταλία από έναν ωκεανό. Και αν δούμε το χάρτη, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η Νέα Υόρκη βρίσκεται πολύ βόρεια από τη μεξικανική ιθαγενή Τσιάπας. Κάτι το οποίο διέψευσαν οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι του «Κινήματος Δικαιοσύνη για τη Συνοικία» πριν από λίγες ώρες.

Επίσης, η Αργεντινή βρίσκεται πολύ νοτιότερα από αυτή τη γη, κάτι το οποίο αψήφησε ο σύντροφος του Σολάνο που μόλις μίλησε. Ωστόσο, αυτός ο διαχωρισμός δεν υπάρχει ούτε στους από πάνω ούτε στους από κάτω. Η βάναυση νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, ο 4^ος Παγκόσμιος Πόλεμος, όπως λέμε εμείς οι Ζαπατίστας, έθεσε τα πιο απομακρυσμένα μέρη στον ίδιο χωροχρόνο για τη ροή του πλούτου … και την οικειοποίησή του. Δεν έχουμε πλέον τα φανταστικά μυθιστορήματα που μιλούν για τους υποτιθέμενους ηρωικούς εξερευνητές-κατακτητές οι οποίοι, με το σπαθί και το σταυρό, νικούσαν την αδυναμία εκείνων που θα «εκπολίτιζαν». Αντί για 3 καραβέλες, υπάρχει ένας υπολογιστής υψηλής ταχύτητας. Αντί για έναν Ερνάν Κορτές, μια μαριονέτα που παίζει το ρόλο κυβέρνησης ταυτόχρονα, σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αντί για σπαθιά και σταυρούς, ένας μηχανισμός μαζικής καταστροφής και μια κουλτούρα που το κοινό της στοιχείο με το «φαστ φουντ» δεν είναι μόνο η πανταχού παρουσία τους (τα Μακ Ντόναλντς, όπως και ο Θεός, βρίσκονται παντού), αλλά και η δυσκολοχώνευτη και μηδαμινή διατροφική τους αξία. Η ίδια αυτή παγκοσμιοποίηση κάνει τις βόμβες των ισραηλινών και βορειοαμερικανικών κυβερνήσεων να πέφτουν στη Γάζα και, την ίδια στιγμή, να συγκλονίζουν τον κόσμο ολόκληρο. Με την παγκοσμιοποίηση, ολόκληρος ο κόσμος των από πάνω μάς έχει βάλει στο χέρι.. ή, για να το πω καλύτερα, στο μάτι, και στη συνείδηση.

Οι βόμβες που δολοφονούν Παλαιστινίους πολίτες αποτελούν και μια προειδοποίηση την οποία πρέπει να εμπεδώσουμε και να αφομοιώσουμε. Και το παπούτσι που πετάχτηκε κατά του Μπους στο Ιράκ, μπορεί να αναπαραχθεί σε όλες σχεδόν τις γωνιές του πλανήτη. Όλα αυτά πηγαίνουν χέρι χέρι με τη λατρεία του ατομικού. Ο ενθουσιασμός που ξύπνησε στους καθώς πρέπει το παπούτσι ενάντια στον Μπους (που απλά απέδειξε την αστοχία του δημοσιογράφου) συνιστά μια πρόσκαιρη ικανοποίηση για μια γενναία αλλά ανώφελη και ασήμαντη, ως προς την ουσία, ενέργεια, όπως κατέδειξε μερικές βδομάδες αργότερα η στήριξη που πρόσφερε η κυβέρνηση Μπους στο έγκλημα που διαπράττεται από την ισραηλινή κυβέρνηση στα παλαιστινιακά εδάφη… και την οποία ο διάδοχός του εγγυάται… και, συγνώμη αν απογοητεύω όλους όσους άναψαν κεριά κάτω από την εικόνα του Μπαράκ Ομπάμα. Και ενώ η άστοχη βολή στο Ιράκ προκαλεί χειροκροτήματα, η εξέγερση στην Ελλάδα προκαλεί ανησυχία: «Υπάρχει ο κίνδυνος η εξέγερση στην Ελλάδα να εξαπλωθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη», προειδοποιούν και ξορκίζουν.

Έχουμε ήδη ακούσει και διαβάσει αυτά που μας έχει μεταδώσει η εξεγερμένη ελληνική νεολαία για τον αγώνα της και για όσα αντιμετωπίζει. Τα ίδια πράγματα αντιμετωπίζουν στην Ιταλία και ετοιμάζουν την αντίστασή τους απέναντι στην κυβερνητική δύναμη. Τα ίδια αντιπαλεύει και ο καθημερινός αγώνας των συντρόφων και συντροφισσών μας που βρίσκονται βορειότερα του βορά. Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, όλοι οι από πάνω βγάζουν τα λεξικά τους και βρίσκουν τη λέξη «βία», αντιπαραθέτοντάς την με τη «θεσμικότητα». Και, χωρίς να την εντάσσουν σε κανένα πλαίσιο, δηλαδή, ταξική τοποθέτηση, κατηγορούν, δικάζουν και καταδικάζουν. Και μας λένε πως η νεολαία της Ελλάδας που βάζει φωτιά σε ολόκληρη την ελληνική χερσόνησο είναι βίαιη. Φυσικά, το γεγονός ότι ένας αστυνομικός δολοφόνησε ένα νέο αλλοιώνεται, ακρωτηριάζεται, αποσιωπάται. Στο Μεξικό, στη γεωγραφία που σημαδεύεται από την πόλη με το ίδιο όνομα, μια κυβέρνηση της θεσμικής αριστεράς δολοφόνησε μια ομάδα νέων, εφήβων στην πλειοψηφία τους. Ένα μέρος της προοδευτικής διανόησης τήρησε μια συνένοχη σιωπή, λέγοντας ότι αυτό έγινε με στόχο να αποσπάσει την προσοχή του κοινού, η οποία υποτίθεται πως έπρεπε να εστιαστεί στο καρναβάλι που είχε μετατραπεί η υποτιθέμενη υπεράσπιση του πετρελαίου.

Οι σεξουαλικές επιθέσεις που υπέστησαν λίγο αργότερα νέες γυναίκες στα κελιά της απομόνωσης της αστυνομίας εξαφανίστηκαν μέσα στο θόρυβο που προκάλεσε η αναγγελία εν χορδαίς και οργάνοις της διαβούλευσης που κατέληξε σε αποτυχία. Και, από την άλλη πλευρά, δεν υπήρξε καταδίκη για τη βία της αστυνομίας που, αντίθετα με όσα ειπώθηκαν, έδρασε συντεταγμένα. Αυτή η αστυνομία προετοιμαζόταν εδώ και χρόνια για να καταστέλλει, να εξαπολύει επιθέσεις και να κακοποιεί νέους, πλανόδιους μικροπωλητές, εργαζόμενους/ες στον τομέα του σεξ, κατοίκους γειτονιών και όλους όσους διαφωνούν με την κυβέρνηση των παγοδρομίων, των υπερθεαμάτων τύπου Φουχιμόρι και των συνταγών για μπισκότα. Και, ας μην ξεχνάμε ότι το δόγμα που εμπνέει αυτήν την αστυνομία το εισήγαγε στην Πόλη του Μεξικού ο σημερινός «νόμιμος» πρόεδρος του Μεξικού την εποχή που ήταν αρχηγός της κυβέρνησης του Ομοσπονδιακού Διαμερίσματος. Στην Πόλη του Μεξικού και στην Ελλάδα η κυβέρνηση δολοφονεί νέους. Το κυβερνητικό δίδυμο ΗΠΑ-Ισραήλ χαράσσει τώρα στη Γάζα τη γραμμή που πρέπει να ακολουθηθεί: είναι πιο αποτελεσματικό να τους σκοτώνουμε όταν είναι ακόμη παιδιά. Στο Μεξικό, πριν από 10 χρόνια σύμφωνα με το σημερινό ημερολόγιο, νεαροί φοιτητές του UNAM δημιούργησαν ένα κίνημα που οδήγησε σε απόγνωση την καθώς πρέπει αριστερά η οποία, υστερική όπως και σήμερα, τους συκοφάντησε και τους απαξίωσε με βάναυσο τρόπο. Και τότε έλεγαν ότι επρόκειτο για ένα βίαιο κίνημα που είχε στόχο τον αποπροσανατολισμό από την γκρίζα προεκλογική εκστρατεία του γκρίζου προεδρικού υποψηφίου του γκρίζου Κόμματος της Δημοκρατικής Επανάστασης. Τώρα, 10 χρόνια μετά, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το UNAM παραμένει δημόσιο και δωρεάν χάρη στην αποφασιστικότητα αυτών των αντρών και των γυναικών, αυτών των νέων, τους οποίους σήμερα χαιρετίζουμε. Όμως, στο βασανισμένο μας Μεξικό, αυτοί που διατηρούν την πρωτοκαθεδρία στη χρήση και την κατάχρηση της διαστρέβλωσης του όρου «βία» είναι ο Φελίπε Καλδερόν Ινοχόσα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που τον συνοδεύουν (κάθε φορά και λιγότερα, βέβαια). Ο κύριος Καλδερόν, οπαδός των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στρατηγικής σε πραγματικό χρόνο (το αγαπημένο του παιχνίδι, όπως είχε δηλώσει κάποτε, είναι το “Age οf Empires” – «η εποχή των αυτοκρατοριών»), αποφάσισε πως, αντί για άρτο και θεάματα, έπρεπε να προσφέρει στο λαό αίμα. Καθώς τα θεάματα τα προσφέρουν ήδη οι επαγγελματίες πολιτικοί και ο άρτος είναι πια πολύ ακριβός, ο Καλδερόν, στηριζόμενος σε μια από τις συμμορίες λαθρεμπόρων ναρκωτικών, αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο σε μια άλλη.

Παραβιάζοντας το Σύνταγμα, έστειλε το στρατό να εκτελέσει χρέη αστυνομικού, εισαγγελέα, δικαστή, δεσμοφύλακα και εκτελεστή. Το γεγονός ότι χάνει αυτόν τον πόλεμο το ξέρουν όλοι όσοι δε βρίσκονται στην κυβέρνησή του -όπως επίσης ξέρουν ότι ο θάνατος του στενού συνεργάτη του ήταν δολοφονία, παρόλο που δε δημοσιεύεται. (Σ.τ.Μ.: Αναφέρεται στον υπουργό Εσωτερικών Καμίλο Μουρίνιο). Στον πόλεμό τους, οι κυβερνητικές δυνάμεις του Καλδερόν έχουν στο ενεργητικό τους τη δολοφονία πολλών ανθρώπων που δε χρωστούσαν τίποτε, παιδιών και αγέννητων. Με τον Καλδερόν επικεφαλής, η κυβέρνηση του Μεξικού προχωράει ένα βήμα παραπάνω από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ: αυτή τα σκοτώνει από την κοιλιά της μάνας τους. Λένε όμως, και ήδη το επαναλαμβάνουν εκφωνητές και αρχισυντάκτες, ότι θα χρησιμοποιήσουν τη δύναμη του κράτους για να καταπολεμήσουν τη βία του οργανωμένου εγκλήματος. Και, ολοένα και περισσότερο, βλέπουμε το οργανωμένο έγκλημα να είναι αυτό που ηγείται της δύναμης του κράτους. Αν και όλα αυτά μπορεί να αποτελούν ένα έξυπνο στρατήγημα του Καλδερόν, με στόχο τον αποπροσανατολισμό του κόσμου. Καθώς το κοινό είναι απασχολημένο με την αιματηρή αποτυχία του πολέμου ενάντια στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών, ίσως να μην αντιληφθεί την αποτυχία του Καλδερόν στην οικονομική πολιτική.

Αλλά ας επιστρέψουμε στην καταδίκη της βίας που γίνεται από τους από πάνω. Υπάρχει μια απατηλή μετάλλαξη, μια ψεύτικη ταυτολογία: λένε πως καταδικάζουν τη βία, στην πραγματικότητα όμως, καταδικάζουν τη δράση. Γι’ αυτούς, για τους από πάνω, η ιδιότητα του ασυμβίβαστου αποτελεί ασθένεια του ημερολογίου ή, όταν την αψηφούμε, μια εγκεφαλική παθολογία που, σύμφωνα με ορισμένους, θεραπεύεται με μεγάλη πνευματική αυτοσυγκέντρωση, με την εναρμόνισή μας με το σύμπαν και, μ’ αυτόν τον τρόπο, είμαστε όλοι άνθρωποι… ή πολίτες. Γι’ αυτούς τους βίαιους ειρηνιστές είμαστε όλοι άνθρωποι: άνθρωπος είναι η νεαρή ελληνίδα που σηκώνει το χέρι με τη μολότοφ, άνθρωπος είναι και ο αστυνομικός που δολοφονεί τους Αλέξηδες που υπήρξαν και θα υπάρξουν σ’ αυτόν τον κόσμο. Άνθρωπος είναι το παιδί της Παλαιστίνης που κλαίει στην κηδεία των νεκρών από τις ισραηλινές βόμβες αδερφών του, άνθρωπος είναι και ο πιλότος του μαχητικού αεροπλάνου με το άστρο του Δαβίδ στην άτρακτο. Άνθρωπος είναι ο κύριος Τζωρτζ Μπους, άνθρωπος είναι και ο δολοφονημένος από τους συνοριοφύλακες της Αριζόνα μετανάστης χωρίς χαρτιά. Άνθρωπος είναι ο πολυεκατομμυριούχος Κάρλος Σλιμ, άνθρωπος είναι και η σερβιτόρα των Σάνμπορνς που πρέπει να ταξιδέψει 3 και 4 ώρες για να πάει και να γυρίσει από τη δουλειά της, και αν καθυστερήσει απολύεται. Άνθρωπος είναι ο κύριος Καλδερόν, που λέει ότι είναι αρχηγός της μεξικανικής ομοσπονδιακής εκτελεστικής εξουσίας, άνθρωπος είναι και ο αγρότης που εκδιώκεται από τη γη του. Άνθρωπος είναι ο κύριος Λόπες Ομπραδόρ, άνθρωποι είναι και οι δολοφονημένοι ιθαγενείς στην Τσιάπας, για τους οποίους ούτε είδε ούτε άκουσε τίποτα. Άνθρωπος είναι ο κύριος Πένια Νιέτο, που λεηλατεί το μεξικανικό κράτος, άνθρωπος είναι και ο αγρότης Ιγνάσιο δελ Βάγιε, από το «Μέτωπο του Λαού για την Υπεράσπιση της Γης», στο Ατένκο, κρατούμενος επειδή υπερασπίστηκε τους φτωχούς. Άνθρωποι είναι, τέλος, οι άντρες και οι γυναίκες που κατέχουν τον πλούτο και την εξουσία, και άνθρωποι είναι οι άντρες και οι γυναίκες που δεν έχουν τίποτα άλλο εκτός από την αξιοπρεπή οργή τους. Και, οι από πάνω ζητούν και απαιτούν: «Πρέπει να πούμε όχι στη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται…», φροντίζοντας να δίνουν έμφαση στη βία που προέρχεται από τα κάτω.

Σύμφωνα μ’ αυτούς, όλοι και όλες πρέπει να ζουν αρμονικά, έτσι ώστε οι διαφορές και οι αντιφάσεις τους να εξομαλύνονται, και να φωνάζουν το σύνθημα: «και ο ένοπλος λαός είναι εκμεταλλευόμενος», αναφερόμενοι στους στρατιώτες και τους αστυνομικούς. Η θέση μας ως Ζαπατίστας είναι ξεκάθαρη. Δεν υποστηρίζουμε τον πασιφισμό που γίνεται σημαία όταν αυτός που θα γυρίσει και το άλλο μάγουλο είναι κάποιος άλλος, ούτε τη βία που γεννιέται όταν αυτοί που βάζουν τους νεκρούς είναι κάποιοι άλλοι. Εμείς είμαστε αυτοί που είμαστε, με όλα τα καλά και τα κακά που έχουμε, για τα οποία ευθυνόμαστε εμείς. Θα ήταν όμως αφέλεια να σκεφτούμε πως ό,τι καλό έχουμε καταφέρει, ακόμα και το προνόμιο να σας ακούμε και να μαθαίνουμε από σας, θα το είχαμε επιτύχει, αν για μια ολόκληρη δεκαετία δεν προετοιμαζόμασταν για εκείνο το ξημέρωμα της πρώτης Γενάρη, πριν από 15 χρόνια. Δε γίναμε γνωστοί ούτε από κάποια πορεία ούτε από κάποια διακήρυξη υπογεγραμμένη από τους κάτωθι. Γίναμε γνωστοί στον κόσμο από έναν ένοπλο στρατό, από τις μάχες που δώσαμε ενάντια στις ομοσπονδιακές δυνάμεις, από την ένοπλη αντίσταση. Και οι πεσόντες σύντροφοι και συντρόφισσές μας, νεκροί ή «εξαφανισμένοι», πέθαναν σε ένα βίαιο πόλεμο που δεν ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια, αλλά πριν από 500, 200, 100 χρόνια. Δεν πλέκω το εγκώμιο της βίας, απλά επισημαίνω ένα καταγεγραμμένο γεγονός: σε πόλεμο μας γνώρισαν, σε πόλεμο βρισκόμαστε αυτά τα 15 χρόνια, σε πόλεμο θα συνεχίσουμε να είμαστε, μέχρι αυτή η γωνιά του κόσμου που λέγεται Μεξικό να αποκτήσει το δικό της προορισμό, χωρίς εξαπατήσεις, χωρίς παραγκωνισμούς, χωρίς υποκρισίες.

Η Εξουσία έχει ως μέσο κυριαρχίας τη βία, όπως και την τέχνη και την κουλτούρα, τη γνώση, την ενημέρωση, το σύστημα δικαιοσύνης, την εκπαίδευση, τη θεσμική πολιτική και, φυσικά, την οικονομία. Κάθε αγώνας, κάθε κίνημα, που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένες γεωγραφίες και ημερολόγια, πρέπει να καταφεύγει σε διάφορες μορφές αγώνα. Η βία δεν είναι η μόνη ούτε, ίσως, η καλύτερη, είναι όμως μία από αυτές τις μορφές αγώνα. Το να αντιμετωπίζεις με λουλούδια τις κάνες των όπλων είναι μια όμορφη χειρονομία, υπάρχουν ακόμη και φωτογραφίες που απαθανατίζουν αυτήν την ενέργεια. Μερικές φορές όμως, πρέπει να φροντίζουμε τα όπλα αυτά να αλλάζουν στόχο και να στρέφονται προς τα πάνω.

Ο κατήγορος και ο κατηγορούμενος Μας κατηγορούν για πολλά πράγματα, είναι αλήθεια. Και ίσως, για κάποια από αυτά, να είμαστε ένοχοι, αλλά αυτή τη στιγμή θα ήθελα να σταθώ σε ένα: Δεν πυροβολήσαμε το ρολόι του χρόνου εκείνη την πρώτη Γενάρη, ούτε τη μετατρέψαμε σε μια νοσταλγική επέτειο ήττας, όπως έκαναν κάποιοι από τη γενιά του ’68 σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως έκαναν στο Μεξικό με το ’88 και τώρα, ακόμη και με το 2006. Σ’ αυτήν τη νοσηρή λατρεία για τα απατηλά ημερολόγια θα επανέλθω αργότερα. Ούτε διαμορφώνουμετην ιστορία για να της αλλάξουμε όνομα, με την επισήμανση πως είμαστε ή ήμασταν οι μοναδικοί ή οι καλύτεροι, ή και τα δύο μαζί (κάτι το οποίο κάνει αυτή η ομαδική υστερία που λέγεται κίνημα του Λόπες Ομπραδόρ, και σ’ αυτό όμως θα επανέλθω αργότερα). Υπήρξαν και υπάρχουν αυτοί που μας ασκούν κριτική επειδή δεν κάναμε το άλμα «προς τη ρεαλπολιτίκ», την εποχή που τα πολιτικά μας ομόλογα, δηλαδή η μιντιακή μας αξιολόγηση, ευνοούσε μια καλή τιμή στην αγορά των εκλογικών (και όχι πολιτικών) επιλογών για την αξιοπρέπειά μας. Μας κατηγορούν, συγκεκριμένα, ότι δεν υποκύψαμε στη γοητεία της εξουσίας, μιας εξουσία που κατάφερε λαμπρότατους ανθρώπους από την αριστερά να λένε και να κάνουν πράγματα για τα οποία ο καθένας θα ντρεπόταν. Μας κατηγόρησαν επίσης για «ακραίο παραλογισμό» ή «ριζοσπαστισμό», επειδή στην 6^η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα επισημαίνουμε πως το καπιταλιστικό σύστημα είναι η αιτία των μεγάλων δεινών που βασανίζουν την ανθρωπότητα. Σήμερα, δεν επιμένουν πια σε αυτό, αφού το ίδιο λένε ακόμα και οι εκπρόσωποι του μεγάλου χρηματιστηριακού κεφαλαίου στη Γουόλ Στριτ. Βέβαια, τώρα που όλος ο κόσμος μιλά και ξαναμιλά για την παγκόσμια κρίση, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως 13 χρόνια πριν, το 1996, ένα αξιοπρεπές και οργισμένο σκαθάρι μας είχε προειδοποιήσει.

Ο Δον Ντουρίτο της Λακαντόνα, στην πιο σύντομη ανακοίνωση που έχω ακούσει ποτέ στη νεαρή ηλικία που είμαι, έλεγε πως «το πρόβλημα με την παγκοσμιοποίηση είναι πως γρήγορα οι φούσκες σκάνε». Μας κατηγορούν γιατί δεν περιοριζόμαστε στην επιβίωσή μας, την οποία έχουμε οικοδομήσει σε αυτή την ινδιάνικη γη με θυσίες και τη στήριξη των από κάτω από τις διάφορες γωνιές του πλανήτη, και γιατί δεν απομονωνόμαστε σε αυτό που λαμπρά μυαλά (έτσι αυτοαποκαλούνται) ονομάζουν «το ζαπατιστικό εργαστήριο» ή «η κομμούνα της Λακαντόνα». Μας κατηγορούν ότι βγήκαμε, ξανά και ξανά, για να έρθουμε αντιμέτωποι με τη Εξουσία και να αναζητήσουμε άλλες, άλλους, εσάς, που κάνετε το ίδιο, χωρίς ψεύτικες παρηγοριές ή συμβιβασμούς. Μας κατηγορούν ότι επιβιώσαμε. Και δεν αναφέρονται στην αντίσταση που μας επιτρέπει να πούμε, 15 χρόνια μετά, ότι συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε, και όχι απλά να ζούμε. Αυτό που τους ενοχλεί είναι ότι επιβιώσαμε ως μια διαφορετική αναφορά του αγώνα, της κριτικής σκέψης, της πολιτικής ηθικής. Μας κατηγορούν, ποιος θα το ‘λεγε, ότι δεν υποταχθήκαμε, δεν ξεπουληθήκαμε, δε συνθηκολογήσαμε. Μας κατηγορούν, με δυο λόγια, ότι είμαστε Ζαπατίστας, ότι ανήκουμε στο Ζαπατιστικό Στρατό για την Εθνική Απελευθέρωση. Σήμερα, 515 χρόνια μετά, 200 χρόνια μετά, 100 χρόνια μετά, 25 χρόνια μετά, 15 χρόνια μετά, 5 χρόνια μετά, 3 χρόνια μετά, δηλώνουμε: είμαστε ένοχοι. Και, σύμφωνα με το νεοζαπατιστικό τρόπο, όχι μόνο το ομολογούμε, αλλά και το γιορτάζουμε.

Αν και δεν πιστεύουμε πως αυτό θα πληγώσει μερικούς εκεί πάνω που προσποιούνται τους προοδευτικούς ή μεταμφιέζονται σε αριστερούς ενός ξεθωριασμένου κίτρινου ή ακόμη και άχρωμους, ωστόσο, πρέπει να το πούμε:

Ο EZLN ζει!

Ζήτω ο EZLN!

Ευχαριστώ πολύ.

Υ.Γ: Εφτά Παραμύθια για Κανέναν.

Παραμύθι 1^ο: Έτσι ήταν… Ακούσαμε ήδη τον εξεγερμένο αντισυνταγματάρχη Μοϊσές να με παρουσιάζει ως παιδί Ζαπατίστα. Ίσως για να προκαλούμε το ημερολόγιο, σ’ εμάς τους Ζαπατίστας μας αρέσει να συμπληρώνουμε τα χρόνια ανάποδα, και αντί για τα 515 χρόνια που λέει ότι είμαι η ληξιαρχική πράξη γέννησής μου, εγώ έχω κλείσει τα 5 και μπήκα στα 6, δηλαδή είμαι 7 χρόνων. Είναι πιθανό. Σε τελική ανάλυση, αν κάτι έχει αποδείξει ο ζαπατισμός, είναι το γεγονός ότι πολλά πράγματα που έμοιαζαν ανέφικτα, γίνονται εφικτά, με φαντασία, δημιουργικότητα και τόλμη. Υπερασπίζοντας το περίεργο ημερολόγιό μου, μπορώ να πω ότι με τα παιδιά μοιράζομαι το φόβο για τις ενέσεις και την απόλαυση για τα παραμύθια και τις ιστορίες. Πριν από λίγο καιρό, μιλώντας με μια συντρόφισσα από την πόλη, της ανέφερα μερικά πράγματα που συμβαίνουν εδώ. Εκείνη μου είπε ότι δεν τα πίστευε. Εγώ της απάντησα ότι την καταλάβαινα. Ακριβώς επειδή δεν επρόκειτο να τα πιστέψουν, τα εξιστορούσα σαν να είναι παραμύθια. Στα βουνά μας συμβαίνουν πράγματα που μπορεί σε σας να φαίνονται απίστευτα. Γι’ αυτό σας τα διηγούμαι ως τέτοια, σαν να είναι παραμύθια. Γιατί, μοιάζει απίστευτο ότι στα βουνά μας κατοικεί πραγματικά ένα σκαθάρι με την έπαρση περιπλανώμενου ιππότη, ότι υπάρχει μια ασυμβίβαστη πετρούλα που εκπαιδεύεται για να γίνει σύννεφο, ότι ο Σουπ συμμαχεί με παιδιά Ζαπατίστας για να συντάξει ένα μέρος από το Εθνικό Πρόγραμμα Αγώνα που απαγορεύει ρητά την παραγωγή, τη διακίνηση και την κατανάλωση ενέσεων, ότι ο γερο-Αντόνιο εμφανίζεται κάθε τόσο με ιστορίες και μύθους που του έχουν διηγηθεί οι πρωταρχικοί θεοί, αυτοί που γέννησαν τον κόσμο, ότι ο Ελίας Κοντρέρας, από την Επιτροπή Έρευνας του Ζαπατιστικού Στρατού για την Εθνική Απελευθέρωση, ήταν ήδη νεκρός όταν πήγε στην πόλη για να αγωνιστεί ενάντια στο κακό και στον Κακό, ότι ένας ομοφυλόφιλος, εργάτης στο χώρο του σεξ, του έσωσε παραδόξως τη ζωή, ένα κρύο ξημέρωμα στην πρωτεύουσα, ενώ ήταν ήδη νεκρός, και ότι μερικές φορές μιλούσε όπως μιλούν οι μουσικοί του σκα, ότι η Τονίτα κουβαλάει στους ώμους της 3 γενιές και 6 χρόνια και μπαίνει χωρίς άδεια στη Γενική Διοίκηση του EZLN, ότι η σελήνη κάποιες φορές μεθάει επειδή ο έρωτάς της δεν έχει ανταπόκριση, ότι τα παιδιά πιστεύουν και φέρονται λες και ο Σουπ είναι ακόμη ένα παιδί που δεν έχει αφήσει αυτήν την περίεργη πιπίλα που βγάζει καπνό, ότι η εξεγερμένη Έρικα επανίδρυσε το μαρξισμό με τάσεις αληθινά φεμινιστικές, ότι μια μέρα έριξαν μια βόμβα σ’ ένα ζαπατιστικό στρατόπεδο και δεν πέθανε κανείς, ότι μια σελήνη μοχθηρή και πεισματάρα καταράστηκε τον Ίσκιο τον μαχητή κι όμως, αυτός συνεχίζει να θέλει να δύσει, ότι υπάρχει μια κουκουβάγια που αντί για ελληνικά και λατινικά μελετάει τους καταλόγους με γυναικεία εσώρουχα, ότι υπάρχει ένα κοριτσάκι που λέγεται Δεκέμβρης και που, όπως δείχνει και το όνομά της, γεννήθηκε το Νοέμβρη, ότι ο Μοϊσές ξέρει πως όταν δε βρίσκει τον Σουπ στη Γενική Διοίκηση, πρέπει να τον ψάξει στην κορυφή της Σέιμπα. Έτσι, αντί να συζητάτε για το πόσο αληθινά είναι αυτά τα τόσο καθημερινά πράγματα στα βουνά μας, έρχομαι εγώ, ένας οποιοσδήποτε υποδιοικητής, και σας μιλάω γι’ αυτά σαν να είναι παραμύθια. Πριν από λίγο, δώσαμε στη συντρόφισσα που μίλησε για την εξεγερμένη Ελλάδα έναν πίνακα που έφτιαξε η συντρόφισσα από την πόλη Μπεατρίς Αουρόρα. Στον πίνακα απεικονίζεται με πολλά χρώματα αυτή η πόλη, το Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, στην Τσιάπας, και φαίνονται τα μέρη όπου εργάζονται άνθρωποι που αγωνίζονται σαν κι εμάς, αν και χωρίς όπλα και κουκούλες. Το νόημα αυτού του δώρου ίσως γίνει καλύτερα κατανοητό με αυτό που θα σας διηγηθώ: Πριν από 15 χρόνια, τα στρατεύματά μας κατέλαβαν 7 μεγάλες πόλεις: τη Λας Μαργκαρίτας, το Οκοσίνγκο, το Αλταμιράνο, το Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, το Οχτσούκ και το Τσανάλ. Εκείνη την εποχή, οι κυβερνητικές δυνάμεις που τις φρουρούσαν, είτε παραδόθηκαν είτε αιφνιδιάστηκαν. Μπορούμε να πούμε μάλιστα ότι η κατάληψη αυτής της πόλης που βρισκόμαστε τώρα, του Σαν Κριστόμπαλ δε λας Κάσας, οχυρού του ρατσισμού των λευκών, ήταν αυτή που μας έκανε γνωστούς σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Είναι πιθανό. Αυτό που ξέρω με σιγουριά είναι ότι η κατάληψη του Οκοσίνγκο, της Λας Μαργκαρίτας και του Αλταμιράνο ήταν αυτή που μας κατέστησε κυρίαρχους στο έδαφος και μας επέτρεψε την κατάληψη της καλλιεργήσιμης γης και την ανάκτησή της, ύστερα από εκατοντάδες χρόνια λεηλασίας. Αυτή η κατάληψη της γης ήταν η οικονομική βάση για να οικοδομήσουμε τη ζαπατιστική αυτονομία. Σε σχέση μ’ αυτό έχω ήδη μιλήσει πριν από ένα χρόνο, και όσοι θέλουν να το μελετήσουν πρέπει να το ψάξουν στο Ίντερνετ ή να συμβουλευτούν κανένα «περιθωριακό» έντυπο, αφού, όπως είναι φανερό, οτιδήποτε δεν είναι υπέρ ή είναι ενάντια στο κίνημα του Λόπες Ομπραδόρ δε δημοσιεύεται. Μιλώντας για φαντασία, δημιουργικότητα και τόλμη για να γίνει εφικτό το ανέφικτο, οι ιστορίες που θα σας διηγηθώ στη συνέχεια δεν είναι παραμύθια και δεν είναι ζαπατιστικές. Αναφέρονται όμως σε αυτό που συνέβη πριν από 15 χρόνια και συγκλόνισε τον κόσμο, αλλά και τον εσωτερικό κόσμο των ιθαγενών, όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια. Η πρώτη ιστορία είναι για έναν φιλοκυβερνητικό ιθαγενή Τσοτσίλ και η δεύτερη για έναν μη Ζαπατίστα ιθαγενή που επιβιώνει πουλώντας τα προϊόντα του στην αγορά αυτής της πόλης. Πρόκειται για τη μετάφραση στα ισπανικά μιας αγγλικής μετάφρασης από μια ισπανική μετάφραση ιστοριών από τα τσοτσίλ, και γι’ αυτό θα ακούσετε ένα κείμενο με πολύ εκλεπτυσμένο συντακτικό και λεξιλόγιο *. * Μετάφραση του Jan Rus, στο βιβλίο του Marián Perez Tzu, “Indigenous Revolts”, Grosnor & Ouweneel, Cedla, Άμστερνταμ, 1996, σ. 122-128. Περιλαμβάνεταιστο “Antigua y nueva palabra. Antología de la literatura mesoamericana desde los tiempos precolombinos hasta el presente”, Miguel León-Portilla y Earl Shorris, con Sylvia S. Shorris y Ascensión H. de León-Portilla, Ed. Aguilar, Μεξικό, Οκτώβρης 2004, σ. 732-733. Αρχίζω λοιπόν:

Αρχές Γενάρη: προετοιμασίες και επισκέψεις «Πριν από την εισβολή στο Σαν Κριστόμπαλ, όλος ο κόσμος μιλούσε διαρκώς για το πώς οι στρατιώτες της στρατιωτικής βάσης που επιτηρούσαν τη νότια είσοδο της πόλης είχαν στήσει ενέδρες γύρω από όλες τις θέσεις τους, καθώς και για τον τρόπο που τις είχαν τοποθετήσει, ώστε ποτέ κανείς να μην τολμήσει να τους επιτεθεί. Αν οι φτωχοί ιθαγενείς, με κάποια ευκαιρία, τολμούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα, έλεγαν, οι στρατιώτες θα τους αποδεκάτιζαν επί τόπου, πριν ακόμη προλάβουν να βγουν από το δάσος. Οι αξιωματικοί του στρατού είναι δάσκαλοι στην τέχνη του φόνου, έλεγαν, και το μόνο που έχουν να κάνουν καθημερινά, το μοναδικό καθήκον τους, είναι να εκπαιδεύουν τους νεοσύλλεκτους στρατιώτες για να σκοτώνουν. Και, σαν να μην έφτανε αυτό, για να συντρίψουν μια ομάδα ρακένδυτων χωρικών, έλεγε όλος ο κόσμος, οι στρατιώτες είχαν επίσης τεράστιες ποσότητες βομβών, αποθηκευμένες στο οχυρό τους. Και αυτές δεν ήταν παρά βόμβες ειδικές για να σκοτώνουν ινδιάνους! Σύμφωνα με όσα έλεγε ο κόσμος, οι στρατιώτες είχαν τοποθετήσει ένα ειδικό συρματόπλεγμα γύρω από τα στρατόπεδά τους, το οποίο ανά μερικά μέτρα συνδεόταν με μια βόμβα. Αν οι καταραμένοι ινδιάνοι τολμούσαν ποτέ να πλησιάσουν, έλεγαν, οι στρατιώτες, το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να σηκωθούν από τις κουκέτες τους και να χτυπήσουν το συρματόπλεγμα με κάτι μεταλλικό -όπως, για παράδειγμα, ένα καπάκι μπύρας- και όλες οι βόμβες θα εκρήγνυνταν. Και, αν οι ινδιάνοι προσπαθούσαν να κόψουν το συρματόπλεγμα, και πάλι οι βόμβες θα εκρύγνυνταν. Βεβαίως, οι στρατιώτες φημίζονται ότι δεν κοιμούνται ποτέ, κι έτσι, κατ’ αρχήν, οι ινδιάνοι δε θα μπορούσαν ποτέ ούτε καν να πλησιάσουν τις βόμβες. Οι στρατιώτες επαίρονταν ότι κανείς δε θα μπορούσε ποτέ να διαβεί τη γραμμή των βομβών. Ωστόσο, έπειτα από όλες αυτές τις προετοιμασίες, τι συνέβη; Την πρώτη Γενάρη, οι στρατιώτες ξύπνησαν όταν οι Ζαπατίστας έφτασαν στο Σαν Κριστόμπαλ! Αλλά ήταν περικυκλωμένοι! Δεν είδαν τους Ζαπατίστας όταν μπήκαν από τα σημεία ελέγχου μαζί με τους άλλους ταξιδιώτες των λεωφορείων οικονομικής θέσης. Δεν αντιλήφθηκαν ότι οι Ζαπατίστας έβγαιναν από τα φορτηγά στο σταθμό των λεωφορείων και περπατούσαν προς το κέντρο της πόλης. Δεν είδαν τίποτα! Και όταν οι στρατιώτες ξύπνησαν, οι Ζαπατίστας είχαν ήδη περικυκλώσει το Κυβερνητικό Μέγαρο και είχαν τοποθετήσει τη δική τους φρουρά γύρω από την πόλη! Έπειτα από όλα αυτά, αυτός που έμεινε έξω από την πόλη ήταν ο στρατός, κρυμμένος στα στρατόπεδά του! Οι Ζαπατίστας θριάμβευσαν, απλά αγνοώντας τον! Μόνο την επόμενη μέρα, και αφού είχαν ολοκληρώσει αυτό που έπρεπε να κάνουν στην πόλη, οι Ζαπατίστας πήγαν να επισκεφτούν τελικά τους στρατιώτες! Οι Ζαπατίστας είναι απλά ιθαγενείς, αλλά αυτό που είχαν ξεχάσει οι αξιωματικοί του στρατού είναι πως και οι ινδιάνοι είναι άνθρωποι. Και αφού είναι άνθρωποι, μπορούν και αυτοί να είναι οπλισμένοι και εκπαιδευμένοι, όπως ο στρατός. Το μόνο που χρειάζονταν ήταν η ιδέα. Και όταν αυτή εμφανίστηκε, η σκέψη τους ξετυλίχτηκε με πολύ καλύτερο τρόπο από εκείνο του στρατού! Οι Ζαπατίστας απέδειξαν ότι οι αξιωματικοί που ήταν δάσκαλοι της τέχνης του φόνου ήταν ηλίθιοι! Από εκείνη τη μέρα, όλοι εμείς, ακόμη και αυτοί που δεν είμαστε εχθροί της κυβέρνησης, αισθανόμαστε κάτι σαν γέλιο να μας γαργαλάει το λάρυγγα. Αν υπάρχει ένα θλιβερό κομμάτι σε όλα αυτά, είναι ότι, παρά το γεγονός ότι οι Ζαπατίστας είναι άνθρωποι, χρειάστηκε να ζουν κρυμμένοι από τότε μέχρι σήμερα. Δεν μπορούν να κοιμούνται στα κρεβάτια τους, ούτε να κατοικούν στα σπίτια τους, αλλά πρέπει να παραμένουν κρυμμένοι σε σπηλιές της ζούγκλας. Ακόμη κι αν θέλουν να κάνουν παιδιά, όπως κάθε άλλος άνθρωπος, πρέπει να έχουν σχέσεις μέσα στις σπηλιές. Σαν τους αρμαδίλους!». Τέλος της ιστορίας. Και μιας και μιλάμε για ημερολόγια των από πάνω και των από κάτω, ας θυμηθούμε ότι 15 χρόνια έχουν περάσει και από τότε που τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη Ελεύθερου Εμπορίου. Γι’ αυτό, ας πούμε τώρα μια ιστορία ελεύθερου εμπορίου…

Τέλη Ιούνη (Γενάρης): προς μια ελεύθερη αγορά «Στη διάρκεια των περίπου δύο πρώτων εβδομάδων του αποκλεισμού του Σαν Κριστόμπαλ, κανένας λευκός αξιωματούχος δεν εθεάθη δημόσια, κανένας αστυνομικός, κανένας τροχονόμος, κανένας φοροεισπράκτορας της αγοράς. Ούτε ένας. Είχαν εξαφανιστεί! Ήταν τόσο τρομαγμένοι από τους Ζαπατίστας που κρύφτηκαν. Όμως, τη στιγμή ακριβώς που βεβαιώθηκαν ότι ο ζαπατιστικός στρατός είχε αποσυρθεί και δε θα επιστρέψει, τότε, ωπ!, αμέσως εμφανίστηκαν ξανά οι τροχονόμοι, αφαιρώντας τις πινακίδες από τα αυτοκίνητα, οι δημοτικοί αστυνομικοί, ξυλοκοπώντας μεθυσμένους, και οι φοροεισπράκτορες, κυνηγώντας τις φτωχές γυναίκες που προσπαθούσαν να πουλήσουν τις ντομάτες και τα λεμόνια τους στις γωνιές των δρόμων. Ξαφνικά, όταν έφυγαν οι Ζαπατίστας, έπαψαν να φοβούνται. Ωστόσο, όσο οι Ζαπατίστας ήταν εδώ, έμεναν στα σπίτια τους, με τις κουρτίνες τραβηγμένες, τρέμοντας από φόβο. Ούτε καν να πλαγιάσουν με τη γυναίκα τους δεν μπορούσαν, τόσο φοβισμένοι ήταν. Άραγε καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ήταν τρομοκρατημένοι από τους ιθαγενείς -γιατί αυτό είναι οι Ζαπατίστας, ινδιάνοι. Όταν εμείς, οι άλλοι ιθαγενείς, το αντιληφθήκαμε αυτό, αμέσως αισθανθήκαμε δυνατοί. Δυνατοί σαν τους Ζαπατίστας. Οι μιγάδες του Σαν Κριστόμπαλ πάντοτε μας υποτιμούσαν, μόνο και μόνο επειδή δε μιλούσαμε σωστά τα ισπανικά. Αλλά τώρα όλα είχαν αρχίσει να αλλάζουν. Ένα παράδειγμα γι’ αυτό είναι όταν, στα μέσα Γενάρη, και ενώ οι αξιωματούχοι ακόμα κρύβονταν, οι ιθαγενείς πωλητές ξυλοκάρβουνου συγκεντρώθηκαν και σχημάτισαν τη Ζαπατιστική Οργάνωση Πωλητών Ξυλοκάρβουνου. Στη συνέχεια, χωρίς να ζητήσουν την άδεια κανενός, μετακόμισαν από το ερημικό σημείο στο οποίο τους είχαν υποχρεώσει να πουλούν τα ξυλοκάρβουνά τους στο παρελθόν, στο δρόμο ακριβώς δίπλα από την κεντρική αγορά. Είναι γεγονός ότι τα ξυλοκάρβουνα είναι πραγματικά βρώμικα. Όλα γύρω τους καλύπτονται από μια μαύρη σκόνη, και γι’ αυτό οι αξιωματούχοι της αγοράς τους κρατούσαν πάντοτε μακριά από το τμήμα όπου σύχναζε ο “καλός κόσμος” και οι τουρίστες. Ωστόσο, από τη στιγμή που δεν υπήρχε κανείς για να τους σταματήσει, οι πωλητές ξυλοκάρβουνου μπόρεσαν να πάνε δίπλα στους υπόλοιπους. Όμως, υπήρχαν και πολλοί άλλοι ιθαγενείς που πάντοτε εκδιώκονταν μακριά από την αγορά. Όταν αυτοί οι άνθρωποι είδαν ότι οι πωλητές ξυλοκάρβουνου είχαν αλλάξει θέση χωρίς να ζητήσουν την άδεια κανενός, άρχισαν να έρχονται και να ρωτούν αν μπορούν να μετακομίσουν κι αυτοί. Αμάν! Αμέσως εμφανίστηκαν διακόσια άτομα και κάθισαν με τάξη στη σειρά, πουλώντας χορταρικά και φρούτα και ξυλοκάρβουνα, εκεί όπου πριν υπήρχε μόνο ένας χώρος στάθμευσης στον οποίο οι πλούσιοι άφηναν τα αυτοκίνητά τους! Την πρώτη μέρα που συγκεντρώθηκαν εκεί, ο επικεφαλής των πωλητών ξυλοκάρβουνου τους απηύθυνε το λόγο. Αδέλφια!, αναφώνησε, μη φοβάστε! Τώρα είμαστε πολλοί πωλητές εδώ, σ’ αυτό το δρόμο. Ας επιτρέψουμε σε όλους εκείνους που τους υποχρέωναν πάντα να πουλούν τα προϊόντα τους μακριά από τις καρότσες των φορτηγών, σε όλους εκείνους που τους έδιωχναν μακριά από την αγορά, να έρθουν εδώ, στο κέντρο, μαζί μας. Ας τους επιτρέψουμε να έρθουν και να καταλάβουν μια θέση σε αυτές τις σειρές που έχουμε φτιάξει και θα δούμε μετά αν οι αξιωματούχοι τολμήσουν να πουν τίποτα! Μόνο ένα πράγμα έχω να πω σε όλους αυτούς που συγκεντρώνονται μαζί μας: δε θέλω να ακούσω κανέναν να λέει ότι φοβάται! Αν μείνουμε ενωμένοι και αποφασισμένοι, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα! Όλοι οι ιθαγενείς μικροπωλητές πετάχτηκαν επάνω. Είμαστε μαζί σου!, απάντησαν με χαρά. Έτσι, καθημερινά, νωρίς το πρωί, όλοι αυτοί οι άνθρωποι έρχονταν, σχημάτιζαν σειρές με τάξη και άπλωναν τα εμπορεύματά τους στο έδαφος. Όμως, έφτασε τελικά η μέρα που ο διευθυντής της αγοράς επέστρεψε. Και, καθώς ήταν ο αρχηγός της αγοράς και όλων των δρόμων που την περιβάλλουν, στήθηκε μπροστά στον πρώτο πωλητή ξυλοκάρβουνου που είδε και τον ρώτησε: Ποιος σου έδωσε την άδεια να πουλάς εδώ; Δε χρειαζόμαστε άδεια από κανέναν, γιατί εμείς ανήκουμε σε μια οργάνωση. Τι οργάνωση και μαλακίες; Πάρε όλα αυτά τα σκατά και πήγαινε στο διάβολο, άτιμε, μακριά από ‘δω, πριν θυμώσω, φώναξε ο διευθυντής, δε θέλω να ακούσω ούτε λέξη παραπάνω, καθίκια! Θα υπακούσεις ή όχι, πουτάνας γιε; Παναγία μου! Φαινόταν πραγματικά οργισμένος. Όμως όχι, εμείς δε φύγαμε από ‘κει. Είμαστε φτωχοί και απλοί άνθρωποι και έχουμε ανάγκη να πουλήσουμε τα προϊόντα μας για να μπορούμε να φάμε, απάντησε με πείσμα ο ινδιάνος. Τότε, τελικά, μίλησε ο επικεφαλής των πωλητών ξυλοκάρβουνου. “Μοιάζεις πολύ θαρραλέος τώρα”, είπε στο διευθυντή με ήρεμο τρόπο, “αλλά όταν οι Ζαπατίστας βρίσκονταν εδώ δεν είπες τίποτα, γιατί κρυβόσουν πίσω από τη φούστα της γυναίκας σου. Μέχρι τώρα δεν είχες τα αρχίδια να μιλήσεις. Λοιπόν, ποιος είναι το καθίκι; Ίσως θα ήταν καλύτερα για σένα να το βουλώσεις, γιατί, αν μας διώξεις, θα φροντίσουμε να μάθει η διοίκηση των Ζαπατίστας το όνομά σου και να ενημερωθεί για το τι είδος άνθρωπος είσαι. Σήμερα μπορεί να νικήσεις, αλλά μάλλον θα πρέπει να σκεφτείς τι θα σου στοιχίσει στο μέλλον”. Αν είναι δυνατόν! Ποτέ πριν ένας ινδιάνος δεν είχε μιλήσει μ’ αυτόν τον τρόπο στο διευθυντή! Εκείνος άρχισε να τρέμει, άγνωστο αν ήταν από φόβο ή από οργή, και μετά γύρισε την πλάτη και εξαφανίστηκε, χωρίς να πει ούτε μία λέξη, παίρνοντας μαζί του όλους τους φοροεισπράκτορες.

Έτσι ήταν τα πράγματα μέχρι τις αρχές Μάρτη.

Χάρη στους Ζαπατίστας, οι ινδιάνοι έμαθαν να εξεγείρονται από μόνοι τους…».

Ταν ταν.

Ευχαριστώ πολύ.

Τα λέμε αύριο.

Εξεγερμένος υποδιοικητής Μάρκος Μεξικό, 2 Γενάρη 2009.

“το παραπάνω απόσπασμα το αλλίευσα απτο athens.indymedia.org ” και θεώρησα χρήσιμο για όλους μας να το “ανεβάσω”